در یک پژوهش انجام شد؛
بررسی‌ها نشان می‌دهد اکثر کشور‌های جهان و مراکزی نظیر یونسکو و سازمان همکاری‌های اقتصادی و توسعه، هر ساله مطالعات و ارزیابی‌های بسیاری در خصوص وضعیت پژوهش‌های کمی و کیفی با عناوین و رویکرد‌های مختلف انجام می‌دهند.
به گزارش گروه پژوهش خبرگزاری آنا، در راستای زمینه‌سازی برای برنامه‌ریزی و مدیریت راهبردی و ارتقای عملکرد، کارایی و اثربخشی نظام علمی کشور ضروری است که عوامل کلیدی مؤثر بر آن شناسایی، ارزیابی و تحلیل شود. ارزیابی عوامل مؤثر بر پژوهش کمک می‌کند تا آثار عوامل درونی، مدیریت و کنترل شوند و شرایط و ابزار‌های فراسیستمی مواجهه با اثرات و پیامد‌های عوامل بیرونی فراهم شود.
رضا مهدی (دکتری برنامه ریزی توسعه آموزش‌عالی دانشگاه شهید بهشتی) در مقاله‌ای با عنوان «ارزیابی عوامل مؤثر بر پژوهش در گروه فنی‌مهندسی» به این موضوع پرداخته است که عصر حاضر عصر جوامع، اقتصاد‌ها و نهادهای دانش‌بنیان است. توسعه ملی و ارتقای جایگاه کشور‌ها در رقابت‌های جهانی متکی بر تولید و به کارگیری دانش است.
* عوامل مؤثر بر علم و تحقیق در ایران
در این پژوهش آمده است که برای دستیابی به توسعه پایدار ملی به سطحی از پژوهش نیاز است که این سطح، بسیار بالاتر از سطح کنونی است. بررسی‌ها نشان می‌دهد اکثر کشور‌های جهان و مراکزی نظیر یونسکو و سازمان همکاری‌های اقتصادی و توسعه، هر ساله مطالعات و ارزیابی‌هایی در خصوص وضعیت پژوهش با عناوین و رویکرد‌های مختلف انجام می‌دهند.
این پژوهش توضیح می‌دهد که عوامل مؤثر بر علم و تحقیق در ایران را به عوامل مثبت نظیر احترام به علم و عالم در فرهنگ ایرانی، قدرت بیان مفاهیم علمی و داشتن تفکر انتزاعی، و عوامل منفی نظیر بی‌توجهی به وضع حقوقی پژوهشگران، بی‌توجهی به وضعیت اجتماعی پژوهشگران و فقدان محرک برای پژوهش در علوم جدید، طبقه‌بندی کرده است.
* ارزیابی علم و فناوری در ایران
از دیدگاه پژوهشگران این پژوهش مهمترین موانع و عوامل پژوهش و نوآوری در هفت محور شامل مدیریت، سیاست‌گذاری و نظام پژوهشی، فرهنگ پژوهش در ایران، پژوهشگران، فضای استاندارد علمی و پژوهشی، قوانین و مقررات پژوهشی، بودجه و امکانات پژوهشی، کاربرد نتایج پژوهش، طبقه‌بندی شده است.
در این پژوهش آمده است که اولین ارزیابی کلان علم و فناوری در ایران توسط هیئت نظارت و ارزیابی فرهنگی و علمی شورای‌عالی انقلاب فرهنگی انجام شده است. در این ارزیابی، علم و فناوری کشور براساس پنج نوع شاخص شامل شاخص‌های انسانی، مالی، ساختاری، عملکردی و بهره‌وری، مورد مطالعه و ارزیابی قرار گرفته است.
در ادامه این پژوهش آمده است که دومین ارزیابی کلان علم و فناوری در ایران با فرایند و ساختاری کاملاً یکسان با اولین ارزیابی، انجام شده است. برای ارتقای عملکرد و کارایی و اثربخشی نظام پژوهش، شناسایی عوامل مؤثر بر این نظام و مدیریت، کنترل و پایش آثار این عوامل، حذف یا کاهش پیامد‌ها و آثار آنها و طراحی و تدوین شیوه مواجهه اصولی با آثار عوامل درونی و بیرونی ضروری است.
* موانع پژوهش و نوآوری در ایران
در این پژوهش، در راستای امکان‌پذیری ارزیابی و انجام پیمایش، مجموعه عوامل مؤثر بر پژوهش در دو دسته اصلی شامل عوامل درونی و عوامل بیرونی، تقسیمبندی شده است. عوامل مؤثر بر تولید علم و تحقیق در ایران را براساس عوامل فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی، سیاسی، خانواده، جامعه، مدرسه، منابع و ماخذ تحقیق، به چهار نوع شامل عوامل مثبت، عوامل منفی، عوامل ثابت و عوامل گذرا تقسیمبندی کرده است.
این پژوهش بیان می‌کند که عوامل مؤثر بر علم و پژوهش در ایران را از جنبه زمانی، به دو بخش شامل عوامل ثابت و عوامل گذرا دسته‌بندی کرده است. عوامل ثابت عواملی هستند که گذر زمان و تغییر شرایط اقتصادی، اثری بر روی آنها ندارد یا اثر آن بسیار کم و قابل چشم‌پوشی اسـت.
به گفته این پژوهش عوامل گذرا عواملی هستند که می‌توان به مرور زمان آنها را رفع کرد، عواملی نظیر احترام به علم و عالم، قدرت بیان مفاهیم علمـی، وجود سنت فکری و فلسفی، دید جهانی فرهنگ ایرانی، وجـود امکانات مالی و منابع طبیعی و … به عنوان عوامل مثبت برای تولید علم آورده شده است.
در این پژوهش به‌عنوان جمع‌بندی می‌توان گفت که سیاسـت‌ها و راهبردهای پژوهش باید در جهت تقویت، کنترل، حذف و یا تقلیل آثار و پیامد‌های عوامل درونی و بیرونی و یا سازگار کردن آثار و پیامد‌های این عوامل در جهت افزایش عملکـرد نظام علمی، بازاندیشی، بازنگری، بازتعریف شوند و به نحو کارآمد و با رویکرد ارزیابی محور، ترویج و عملیاتی شوند.
-
-
-
-
-
-
