سرقت ارز دیجیتال به معنای دسترسی غیرمجاز و انتقال دارایی های دیجیتال شما، مانند بیت کوین یا اتریوم، از کیف پول ارز دیجیتال یا صرافی های آنلاین است. این عمل که غالباً از طریق حملات سایبری پیچیده نظیر فیشینگ یا بدافزارها صورت می گیرد، امنیت دارایی های دیجیتالی کاربران را به شدت به خطر می اندازد و نیازمند آگاهی و اقدامات پیشگیرانه جدی برای محافظت از سرمایه های شما در فضای بلاک چین است.
با گسترش روزافزون فناوری و پذیرش گسترده ارزهای دیجیتال به عنوان یک شکل نوین از دارایی، جرایم مرتبط با این حوزه نیز رو به افزایش است. ماهیت غیرمتمرکز و فرامرزی ارزهای دیجیتال، در کنار پیچیدگی های فنی، چالش های منحصر به فردی را در زمینه امنیت و پیگیری قضایی ایجاد می کند. همین امر لزوم شناخت دقیق شیوه های سرقت، کلاهبرداری و راه های پیشگیری از آن ها را دوچندان می سازد تا سرمایه گذاران بتوانند با آگاهی کامل و اقدامات محافظتی موثر، از دارایی های خود در برابر تهدیدات سایبری محافظت کنند.
تعریف سرقت ارز دیجیتال
سرقت در مفهوم کلی خود به «ربودن مال متعلق به دیگری» اطلاق می شود. با این تعریف کلاسیک، شاید به نظر برسد که ارزهای دیجیتال که ماهیتی غیرفیزیکی دارند، نمی توانند مشمول این جرم شوند. اما در نظام حقوقی و عرف امروزی، هر چیزی که ارزش اقتصادی داشته و قابل اختصاص یافتن به اشخاص باشد، مال محسوب می شود. از آنجا که ارز دیجیتال به عنوان پول مجازی در سراسر دنیا معامله می شود و دارای ارزش اقتصادی قابل توجهی است، ربودن آن نیز به وضوح سرقت تلقی شده و مشمول قوانین کیفری خواهد بود.
در واقع، سرقت ارزهای دیجیتال نوعی سرقت رایانه ای محسوب می شود که در آن، سارق با دسترسی غیرمجاز به داده ها و اطلاعات (شامل کلیدهای خصوصی یا رمز عبور) کیف پول دیجیتال یا حساب کاربری صرافی، کنترل دارایی های قربانی را به دست گرفته و آن ها را به آدرس دیگری منتقل می کند. این عمل، مصداق بارز ربودن مال از طریق فضای سایبری است و پیامدهای قانونی جدی برای مرتکبین خواهد داشت.
شیوه های سرقت ارز دیجیتال و مصادیق آن
سرقت ارزهای دیجیتال به دلیل ماهیت دیجیتالی و پیچیدگی های فنی این دارایی ها، می تواند از طریق روش های متنوع و خلاقانه ای صورت گیرد. سارقان سایبری دائماً در حال ابداع شیوه های جدیدی برای دسترسی به دارایی های کاربران هستند. آگاهی از این روش ها، اولین و مهم ترین گام برای محافظت از سرمایه های دیجیتال شماست. در ادامه به رایج ترین این شیوه ها و مصادیق آن ها می پردازیم.
سرقت از کیف پول ارز دیجیتال (ولت رمزارز/ crypto wallet)
کیف پول های ارز دیجیتال، ابزارهای اصلی برای نگهداری و مدیریت رمزارزها هستند. این کیف پول ها به سه دسته کلی کیف پول گرم (نرم افزاری)، کیف پول سرد (سخت افزاری) و کیف پول کاغذی تقسیم می شوند. کیف پول های نرم افزاری مانند تراست ولت، متامسک، کوینومی و اتمیک ولت، به دلیل اتصال دائمی به اینترنت، بیش از سایر انواع در معرض هک و سرقت قرار دارند. سارقان با نفوذ به این کیف پول ها از طریق نقاط ضعف امنیتی یا دسترسی به اطلاعات حیاتی مانند کلید خصوصی یا عبارت بازیابی/سید فریز، دارایی ها را به سرقت می برند.
یکی از شیوه های متداول، طراحی کیف پول های جعلی است که ظاهری مشابه نسخه های اصلی دارند. کاربران ناآگاه با دانلود و نصب این نسخه های تقلبی، اطلاعات حساس خود را در اختیار سارقان قرار می دهند. همچنین، انتشار بدافزارهایی که به طور خاص کیف پول های نرم افزاری را هدف قرار می دهند، یکی دیگر از تهدیدات جدی است. این بدافزارها می توانند اطلاعات ورود را سرقت کرده یا حتی تراکنش ها را بدون اطلاع کاربر تغییر دهند و منجر به از دست رفتن سرمایه شوند.
سرقت از صرافی ارز دیجیتال
صرافی های ارز دیجیتال به عنوان پلتفرم های واسط برای خرید و فروش رمزارزها، حجم عظیمی از دارایی های کاربران را در خود نگهداری می کنند و به همین دلیل، همواره هدف حملات سایبری گسترده بوده اند. هک صرافی ها می تواند منجر به از دست رفتن میلیون ها دلار از دارایی های کاربران شود، همانند اتفاقی که برای صرافی بیت مارت رخ داد و صدها میلیون دلار از دارایی های آن به سرقت رفت. در این موارد، سارقان با نفوذ به سیستم های امنیتی صرافی، به کیف پول های نگهداری شده در آن دسترسی پیدا می کنند.
علاوه بر حملات خارجی، سرقت توسط کارمندان داخلی صرافی ها نیز سابقه داشته است. برخی اوقات، کارکنان سابق یا فعلی با سوءاستفاده از دسترسی های خود به اطلاعات حساس مانند کلیدهای خصوصی، اقدام به انتقال غیرمجاز دارایی ها می کنند. پرونده صرافی کریپتوپیا و سرقت توسط کارمند آن، نمونه ای از این دست است. همچنین، وجود صرافی های تقلبی که از اساس با هدف کلاهبرداری ایجاد شده اند، تهدید دیگری است که کاربران را به شدت در معرض خطر قرار می دهد. انتخاب صرافی ارز دیجیتال معتبر و دارای سابقه درخشان، از اهمیت حیاتی برخوردار است.
سرقت از طریق شبکه های اجتماعی
شبکه های اجتماعی به دلیل گستردگی و سهولت دسترسی، بستر مناسبی برای حملات مهندسی اجتماعی و کلاهبرداری هستند. سارقان با ایجاد صفحات جعلی، حساب های کاربری فیک و تبلیغات اغواکننده، افراد ناآگاه و کم تجربه را هدف قرار می دهند. آن ها با وعده سودهای کلان، دریافت ارز دیجیتال رایگان یا شرکت در طرح های سرمایه گذاری پرسود، کاربران را ترغیب به واریز وجه یا ارائه اطلاعات حساس می کنند. پس از دریافت سرمایه، این افراد بدون برجای گذاشتن ردی، ناپدید می شوند.
این روش ها معمولاً با ایجاد حس فوریت یا وعده های غیرواقعی همراه هستند. برای مثال، ممکن است از شما خواسته شود مبلغی را به یک آدرس مشخص واریز کنید تا در مدت زمان کوتاهی چندین برابر آن را دریافت کنید. در بسیاری از موارد، از ویدیوها و نظرات جعلی کاربران دیگر برای جلب اعتماد استفاده می شود. هوشیاری نسبت به چنین وعده هایی و بررسی دقیق هویت افراد و صفحات در شبکه های اجتماعی، برای جلوگیری از افتادن در دام این نوع سرقت بسیار ضروری است.
سرقت از طریق لینک های مخرب و بدافزارها
لینک های مخرب و بدافزارها از جمله ابزارهای رایج در دستان سارقان سایبری برای دسترسی غیرمجاز به سیستم ها و کیف پول های دیجیتال هستند. این بدافزارها می توانند از طریق ایمیل های آلوده، دانلود نرم افزارهای جعلی، یا حتی بازدید از وب سایت های آلوده وارد سیستم کاربر شوند. پس از نصب، این نرم افزارهای مخرب قادرند اطلاعات حساس مانند کلید خصوصی، رمزهای عبور، یا حتی آدرس کیف پول قربانی را سرقت کنند.
یکی از انواع رایج بدافزارها، کی لاگرها (Keylogger) هستند که هر آنچه کاربر با صفحه کلید خود تایپ می کند را ثبت و برای سارق ارسال می کنند. بدافزار کوکی ماینر نیز نمونه دیگری است که کوکی های مرتبط با وب سایت های صرافی ها و کیف پول ها را از مرورگر سرقت می کند. حتی برخی بدافزارها می توانند آدرس کیف پول مقصد را در زمان کپی-پیست کردن تغییر دهند و دارایی را به حساب سارق منتقل کنند. نصب یک آنتی ویروس معتبر و به روز و احتیاط در کلیک بر روی لینک های ناشناس، از اقدامات حیاتی برای مقابله با این تهدیدات است.
حمله فیشینگ
فیشینگ یک تکنیک مهندسی اجتماعی است که در آن سارق با جعل هویت یک نهاد معتبر (مانند صرافی، کیف پول یا حتی یک پروژه ارز دیجیتال)، تلاش می کند اطلاعات حساس کاربر را به دست آورد. این حملات معمولاً از طریق ایمیل های جعلی، پیامک های فریبنده یا وب سایت های کاملاً مشابه نسخه های اصلی صورت می گیرد. هدف اصلی، فریب کاربر برای وارد کردن نام کاربری، رمز عبور، کلید خصوصی یا عبارت بازیابی/سید فریز در یک صفحه جعلی است.
به عنوان مثال، یک ایمیل فیشینگ ممکن است شما را به صفحه ای هدایت کند که ظاهری دقیقاً مشابه صفحه ورود به صرافی یا کیف پول شما دارد. به محض وارد کردن اطلاعات، سارق به آن ها دسترسی پیدا کرده و می تواند دارایی های شما را به سرقت ببرد. ربات های معامله گر جعلی نیز از این روش برای فیشینگ استفاده می کنند؛ کاربران اطلاعات ورود خود را در این ربات ها وارد می کنند تا معاملات خودکار انجام دهند، اما در واقع اطلاعاتشان به دست کلاهبرداران می افتد. همیشه آدرس وب سایت ها را با دقت بررسی کنید و از احراز هویت دو مرحله ای استفاده کنید.
کلاهبرداری ارز دیجیتال
کلاهبرداری در حوزه ارزهای دیجیتال، با سرقت مستقیم تفاوت دارد. در کلاهبرداری، قربانی به صورت آگاهانه و با میل خود دارایی اش را به کلاهبردار منتقل می کند، اما این انتقال بر پایه فریب و اطلاعات غلط صورت می گیرد. در مقابل، در سرقت، دارایی بدون رضایت و آگاهی قربانی ربوده می شود. کلاهبرداری ها در این فضا اشکال گوناگونی دارند که دو مورد از رایج ترین آن ها عبارتند از پامپ و دامپ و طرح های پانزی.
کلاهبرداری به روش پامپ و دامپ
روش پامپ و دامپ (Pump and Dump) یکی از شیوه های متداول کلاهبرداری در بازارهای مالی، از جمله بازار ارز دیجیتال است. در این روش، گروهی از افراد یا کلاهبرداران با انتشار اخبار جعلی، شایعات یا تبلیغات اغواکننده در شبکه های اجتماعی و کانال های ارتباطی، کاربران را به خرید یک رمزارز خاص (معمولاً با ارزش بازار پایین) ترغیب می کنند. این افزایش تقاضای مصنوعی، منجر به بالا رفتن ناگهانی و غیرمنطقی قیمت آن رمزارز می شود (پامپ).
به محض اینکه قیمت به اوج می رسد، کلاهبرداران که از قبل مقادیر زیادی از آن رمزارز را با قیمت پایین خریداری کرده اند، ناگهان تمام دارایی های خود را به فروش می رسانند (دامپ). این فروش گسترده باعث سقوط ناگهانی قیمت شده و سرمایه گذارانی که فریب خورده و در قیمت های بالا خرید کرده اند، با ضرر مالی هنگفتی مواجه می شوند. این چرخه معمولاً در مدت زمان کوتاهی اتفاق می افتد و تشخیص آن برای کاربران تازه کار دشوار است.
کلاهبرداری از طریق طرح های پانزی
طرح پانزی (Ponzi Scheme) یک نوع کلاهبرداری سرمایه گذاری است که در آن، کلاهبرداران با وعده سودهای تضمینی و بسیار بالا، سرمایه جذب می کنند. ویژگی اصلی این طرح ها این است که هیچ فعالیت اقتصادی مولد و پایداری در پشت آن ها وجود ندارد. سودهای وعده داده شده به سرمایه گذاران قدیمی، نه از طریق فعالیت های سودآور، بلکه از محل سرمایه جذب شده از سرمایه گذاران جدید پرداخت می شود.
در حوزه ارز دیجیتال، طرح های پانزی با وعده سودهای نجومی از طریق سرمایه گذاری در رمزارزهای خاص یا پلتفرم های معاملاتی دیجیتال خود را نشان می دهند. این طرح ها برای مدتی کوتاه، با پرداخت سود به سرمایه گذاران اولیه، اعتماد را جلب می کنند تا سرمایه بیشتری جذب کنند. اما پس از جذب حجم قابل توجهی از سرمایه، کلاهبرداران متواری شده و سرمایه گذاران نهایی، تمام دارایی خود را از دست می دهند. ردیابی این کلاهبرداران در فضای رمزارزها به دلیل ماهیت فرامرزی و ناشناس بودن تراکنش ها، اغلب بسیار دشوار است.
مجازات سرقت ارز دیجیتال
با وجود اینکه قوانین خاص و مستقلی در مورد ارز دیجیتال در ایران هنوز به تصویب نرسیده است، سرقت ارز دیجیتال به دلیل ماهیت آن به عنوان یک دارایی با ارزش، مشمول قوانین کیفری موجود در کشور خواهد بود. این جرم معمولاً تحت شمول قانون جرایم رایانه ای و قانون مجازات اسلامی قرار می گیرد. دسترسی غیرمجاز به کیف پول یا حساب کاربری افراد و انتقال دارایی های دیجیتالی آن ها، مصداق بارز «دسترسی غیرمجاز رایانه ای» و «سرقت رایانه ای» است.
بر اساس ماده 12 قانون جرایم رایانه ای (ماده 740 قانون مجازات اسلامی)، مجازات دسترسی غیرمجاز و سرقت داده ها (که ارز دیجیتال نیز از لحاظ ماهیت، داده محسوب می شود) می تواند شامل حبس از نود و یک روز تا یک سال یا جزای نقدی از 20 میلیون تا 80 میلیون ریال، یا هر دو مجازات باشد. علاوه بر این، فرد سارق ملزم به «رد مال مسروقه» به صاحب آن نیز خواهد بود. این بدان معناست که در صورت وجود مال مسروقه، عین آن و در صورت عدم وجود، مثل یا قیمت آن باید به صاحبش بازگردانده شود و خسارات وارده نیز جبران گردد.
راه های پیشگیری از سرقت ارز دیجیتال
با توجه به دشواری های موجود در ردیابی و بازیابی ارز دیجیتال دزدیده شده، بهترین و موثرترین راهکار برای حفظ دارایی های دیجیتال، پیشگیری از وقوع سرقت است. با رعایت نکات امنیتی و اتخاذ رویکردهای هوشمندانه، می توان تا حد زیادی ریسک از دست رفتن سرمایه را کاهش داد. در ادامه به مهم ترین روش های پیشگیری از سرقت رمزارزها می پردازیم.
انتخاب و استفاده از کیف پول های امن و مطمئن
انتخاب یک کیف پول ارز دیجیتال مطمئن، اولین و مهم ترین گام در حفظ امنیت دارایی های شماست. کیف پول های سخت افزاری (کیف پول سرد) مانند لجر و ترزور، به دلیل ذخیره کلیدهای خصوصی به صورت آفلاین و ویژگی های امنیتی پیشرفته، بالاترین سطح امنیت را ارائه می دهند و کمتر در معرض هک قرار می گیرند. در مقابل، کیف پول های نرم افزاری (کیف پول گرم) که به اینترنت متصل هستند، آسیب پذیری های بیشتری دارند.
اگر از کیف پول های نرم افزاری استفاده می کنید، حتماً نرم افزار را از وب سایت رسمی توسعه دهنده دانلود کنید و مراقب نسخه های جعلی یا درگاه های غیررسمی باشید. هرگز به لینک هایی که از طریق ایمیل های ناشناس یا پیامک ها برای دانلود کیف پول ارسال می شوند، اعتماد نکنید. همچنین، پیش از استفاده از هر کیف پولی، تحقیقات لازم را در مورد سابقه امنیتی، نظرات کاربران و پشتیبانی آن انجام دهید.
دقت در نگهداری و حفظ کلید های خصوصی و رمز عبور
کلید خصوصی و عبارت بازیابی/سید فریز، حکم کلید گاوصندوق دیجیتال شما را دارند. هر فردی که به این اطلاعات دسترسی پیدا کند، می تواند به راحتی دارایی های شما را از کیف پول ارز دیجیتال منتقل کند. بنابراین، حفظ محرمانگی این اطلاعات از اهمیت حیاتی برخوردار است. هرگز کلید خصوصی یا عبارت بازیابی خود را با کسی به اشتراک نگذارید، حتی اگر خود را پشتیبانی فنی کیف پول یا صرافی معرفی کند. آن ها را در دستگاه های متصل به اینترنت ذخیره نکنید.
بهترین روش نگهداری، یادداشت کردن آن ها روی کاغذ و ذخیره در مکانی امن و آفلاین است. همچنین، برای رمز عبور کیف پول ها و حساب های صرافی، از رمزهای قوی، پیچیده و منحصربه فرد استفاده کنید که ترکیبی از حروف بزرگ و کوچک، اعداد و نمادها باشند. هرگز از رمزهای عبور یکسان برای چندین حساب استفاده نکنید. فعال سازی احراز هویت دو مرحله ای (2FA) در تمامی حساب های مرتبط با ارز دیجیتال، لایه امنیتی مضاعفی را ایجاد می کند و دسترسی غیرمجاز را به شدت دشوار می سازد.
مراجعه به صرافی های مطمئن و معتبر ارز دیجیتال
انتخاب یک صرافی ارز دیجیتال معتبر و قابل اعتماد، برای انجام معاملات و نگهداری موقت دارایی ها، بسیار حیاتی است. در ایران، به دلیل عدم وجود قوانین خاص و تحریم ها، صرافی های داخلی نماد اعتماد الکترونیکی (ای نماد) دریافت نمی کنند. بنابراین، لازم است در انتخاب صرافی دقت بیشتری به خرج دهید. به سابقه فعالیت، شهرت، نظرات کاربران، پشتیبانی قوی و داشتن دفتر فیزیکی و آدرس مشخص برای مراجعه حضوری توجه کنید.
برای معاملات کلان، حتی الامکان به صورت حضوری به دفتر صرافی مراجعه کنید و از هویت صاحبان آن اطمینان حاصل کنید. از واریز مبالغ زیاد به صرافی هایی که هیچ اطلاعاتی از صاحبان آن ها در دست نیست یا سابقه درخشانی ندارند، خودداری کنید. امنیت صرافی ها در نگهداری دارایی های شما نقش اساسی دارد، زیرا در صورت هک یا کلاهبرداری، ممکن است تمام سرمایه خود را از دست بدهید. همیشه از قابلیت های امنیتی مانند احراز هویت دو مرحله ای که توسط صرافی ارائه می شود، استفاده کنید.
هوشیاری نسبت به وعده های اغوا کننده
یکی از رایج ترین شیوه های کلاهبرداری در حوزه ارز دیجیتال، استفاده از وعده های اغواکننده و غیرواقعی برای جلب سرمایه کاربران است. این وعده ها معمولاً شامل سودهای تضمینی و نجومی در مدت زمان کوتاه، دریافت ارز دیجیتال رایگان، یا شرکت در طرح های سرمایه گذاری با بازدهی بالا و بدون ریسک هستند. این نوع حملات مهندسی اجتماعی، افراد ناآگاه و طمع کار را هدف قرار می دهند.
همیشه به یاد داشته باشید که در دنیای سرمایه گذاری، هیچ سود تضمینی و بدون ریسکی وجود ندارد. هرگونه وعده سودهای غیرمنطقی، باید به عنوان یک پرچم قرمز تلقی شود. پیش از هرگونه همکاری یا واریز وجه به افراد یا پلتفرم هایی که چنین وعده هایی می دهند، تحقیقات کامل و جامعی انجام دهید. هویت افراد، سابقه پروژه ها و ماهیت رمزارزهای مورد بحث را به دقت بررسی کنید. بسیاری از این طرح ها، در نهایت به سرقت سرمایه کاربران منجر می شوند.
نصب آنتی ویروس معتبر و باکیفیت
نصب و به روزرسانی مداوم یک نرم افزار آنتی ویروس معتبر و باکیفیت بر روی سیستم های کامپیوتری و گوشی های هوشمند که برای مدیریت ارز دیجیتال استفاده می شوند، یک اقدام امنیتی ضروری است. آنتی ویروس ها می توانند سیستم شما را در برابر انواع بدافزارها، از جمله کی لاگرها، تروجان ها و نرم افزارهای جاسوسی که با هدف سرقت اطلاعات حساس مانند کلید خصوصی یا رمزهای عبور طراحی شده اند، محافظت کنند.
بسیاری از آنتی ویروس های رایگان، سطح محافظت کافی را ارائه نمی دهند. سرمایه گذاری بر روی یک آنتی ویروس پولی و معتبر، می تواند به شدت ریسک های امنیتی را کاهش دهد. علاوه بر آنتی ویروس، استفاده از فایروال (دیواره آتش) نیز برای کنترل ترافیک شبکه و جلوگیری از دسترسی های غیرمجاز به سیستم شما توصیه می شود. به روز نگه داشتن سیستم عامل و تمامی نرم افزارهای مورد استفاده نیز از اهمیت بالایی برخوردار است، زیرا به روزرسانی ها معمولاً شامل پچ های امنیتی برای رفع آسیب پذیری ها هستند.
روش بازیابی ارز دیجیتال دزدیده شده
بازیابی ارز دیجیتال دزدیده شده، به دلیل ماهیت غیرمتمرکز و ناشناس بلاک چین، فرایندی بسیار دشوار و در اغلب موارد غیرممکن است. تراکنش های رمزارزی پس از ثبت در بلاک چین، غیرقابل بازگشت هستند و اطلاعات هویتی فرستنده و گیرنده به صورت مستقیم در بلاک چین ثبت نمی شود. این بدان معناست که هر فردی که به کلید خصوصی یک کیف پول ارز دیجیتال دسترسی داشته باشد، مالک دارایی های موجود در آن تلقی می شود و می تواند آن ها را منتقل کند.
با این حال، در برخی موارد محدود، امکان پیگیری و بازیابی وجود دارد. اگر سارق پس از سرقت، قصد نقد کردن دارایی های دزدیده شده را در یک صرافی ارز دیجیتال متمرکز داشته باشد، ممکن است سرنخ هایی از خود بر جای بگذارد. صرافی های معتبر معمولاً برای احراز هویت کاربران خود (KYC) اطلاعاتی را دریافت می کنند. در چنین شرایطی، باید فوراً موضوع را به صرافی مربوطه اطلاع داد و با ارائه مدارک و شواهد، درخواست پیگیری قانونی و مسدودسازی حساب سارق را مطرح کرد. همچنین، گزارش دادن به پلیس فتا می تواند در آغاز فرایند تحقیقات کمک کننده باشد، اما تضمینی برای بازگشت دارایی ها نیست.
به دلیل ماهیت غیرقابل بازگشت تراکنش ها در بلاک چین و عدم ثبت هویت در آن، بازیابی ارزهای دیجیتال دزدیده شده عموماً بسیار دشوار یا ناممکن است، مگر اینکه سارق قصد نقد کردن آن ها را از طریق صرافی های متمرکز داشته باشد.
پیگیری دعاوی مربوط به ارز دیجیتال
با وجود نوظهور بودن حوزه ارز دیجیتال و عدم وجود قوانین جامع و مستقل در ایران، امکان طرح دعاوی حقوقی و کیفری مربوط به سرقت و کلاهبرداری رمزارزها در دادگاه های کشور وجود دارد. پلیس فتا به عنوان مرجع تخصصی رسیدگی به جرایم سایبری، اطلاعیه هایی مبنی بر امکان طرح شکایت در این زمینه منتشر کرده و رویه پیگیری این پرونده ها مشابه سایر جرایم کیفری و حقوقی خواهد بود. بنابراین، مالباختگان می توانند با مراجعه به پلیس فتا و سپس دادسرای جرایم رایانه ای، شکایت خود را ثبت و پیگیری کنند.
نکته مهم این است که دعاوی مربوط به ارز دیجیتال به دلیل ماهیت فنی و پیچیدگی های خاص خود، نیازمند تخصص و تجربه بالایی است. شناسایی سارقان و کلاهبرداران در فضای مجازی، ردیابی تراکنش ها در بلاک چین و جمع آوری ادله کافی، چالش های زیادی را به همراه دارد. از این رو، بهره مندی از مشاوره وکلای متخصص در زمینه جرایم رایانه ای و ارز دیجیتال، می تواند به شما در تنظیم شکواییه دقیق، ارائه مستندات لازم و طی کردن صحیح فرایند دادرسی کمک شایانی کند تا شانس موفقیت در پیگیری قانونی افزایش یابد.
نمونه شکواییه سرقت ارز دیجیتال
برای آشنایی با نحوه نگارش شکواییه سرقت ارز دیجیتال، می توان به یک نمونه فرضی اشاره کرد. این شکواییه معمولاً خطاب به ریاست محترم دادسرای عمومی و انقلاب (به طور خاص دادسرای جرایم رایانه ای) تنظیم می شود. در متن شکواییه، لازم است مشخصات شاکی و مشتکی عنه (در صورت شناسایی) قید شود. سپس، شرح واقعه سرقت به صورت دقیق، شامل زمان، چگونگی دسترسی سارق به کیف پول ارز دیجیتال یا حساب صرافی (مثلاً از طریق دسترسی به رمز عبور یا کلید خصوصی)، و میزان دارایی به سرقت رفته (با ذکر ارزش ریالی تخمینی) ارائه می گردد.
به عنوان مثال، می توان اینگونه آغاز کرد: احتراماً به استحضار می رساند: موکل اینجانب از تاریخ [تاریخ ورود به بازار] وارد بازار معاملات ارزهای دیجیتال شده و از طریق ایجاد حساب کاربری در کیف پول [نام کیف پول] به خرید و فروش رمزارزها پرداخته است. مشتکی عنه با هویتی جعلی/با سوءاستفاده از دسترسی غیرمجاز به سیستم موکل، اطلاعات حساب کاربری و رمز عبور/کلید خصوصی کیف پول موکل بنده را به دست آورده و از این طریق، با دسترسی به کیف پول، اقدام به سرقت ارزهای دیجیتال موجود در آن به ارزش تقریبی [مبلغ] ریال کرده است. با عنایت به مراتب فوق، تعقیب کیفری و مجازات نامبرده مطابق مواد قانونی مربوطه (مانند ماده 12 قانون جرایم رایانه ای) مستدعی است. مدارک و مستندات به پیوست تقدیم می گردد.
سوالات متداول
آیا سرقت ارز دیجیتال جرم محسوب می شود؟
بله، سرقت ارز دیجیتال به دلیل اینکه رمزارزها دارای ارزش اقتصادی و مالی هستند، جرم محسوب می شود. این عمل معمولاً تحت شمول قوانین مربوط به «دسترسی غیرمجاز رایانه ای» و «سرقت رایانه ای» قرار می گیرد و مجازات های قانونی خاص خود را دارد.
چه تفاوتی بین سرقت و کلاهبرداری ارز دیجیتال وجود دارد؟
در سرقت ارز دیجیتال، دارایی بدون رضایت و آگاهی مالک ربوده می شود (مانند هک). اما در کلاهبرداری ارز دیجیتال، مالک دارایی را با رضایت خود، اما بر اساس فریب و اطلاعات غلط، به کلاهبردار منتقل می کند (مانند طرح های پانزی یا پامپ و دامپ).
چگونه می توان از سرقت کیف پول ارز دیجیتال جلوگیری کرد؟
برای جلوگیری از سرقت کیف پول ارز دیجیتال، از کیف پول سخت افزاری استفاده کنید، کلید خصوصی و عبارت بازیابی/سید فریز خود را در جایی امن و آفلاین نگهداری کنید، احراز هویت دو مرحله ای را فعال کنید، و در برابر لینک های مشکوک و وعده های اغواکننده فیشینگ هوشیار باشید.
در صورت سرقت ارز دیجیتال به کجا مراجعه کنیم؟
در صورت سرقت ارز دیجیتال، ابتدا باید تمامی شواهد و مدارک را جمع آوری کرده و سپس به پلیس فتا مراجعه کنید تا شکایت خود را ثبت نمایید. در صورت نیاز، پلیس فتا پرونده را برای پیگیری های قضایی به دادسرای جرایم رایانه ای ارجاع خواهد داد.
آیا ارزهای دیجیتال دزدیده شده قابل ردیابی هستند؟
ردیابی ارز دیجیتال دزدیده شده در بلاک چین به دلیل ماهیت ناشناس تراکنش ها بسیار دشوار است. با این حال، اگر سارق دارایی ها را به یک صرافی ارز دیجیتال متمرکز منتقل کند، امکان ردیابی و شناسایی هویت او (از طریق اطلاعات احراز هویت دو مرحله ای و KYC صرافی) افزایش می یابد.