ایتالیا کشوری با تاریخی غنی و فرهنگی پربار همواره به عنوان یکی از مهم ترین مراکز تمدن در جهان شناخته شده است. این سرزمین گنجینه ای از آثار هنری معماری و سنت های دیرینه را در خود جای داده که هر ساله میلیون ها گردشگر را به سوی خود جذب می کند. اما فراتر از جاذبه های مادی و بناهای باشکوه میراث فرهنگی معنوی ایتالیا نیز از جایگاه ویژه ای برخوردار است. این میراث ناملموس شامل آداب و رسوم زبان موسیقی هنرهای نمایشی دانش و مهارت هایی است که نسل به نسل منتقل شده و هویت فرهنگی این کشور را شکل می دهند. حفظ و پاسداشت این میراث گرانبها نه تنها برای ایتالیایی ها بلکه برای تمام جهانیان حائز اهمیت است چرا که این گنجینه فرهنگی پلی است میان گذشته حال و آینده و به درک بهتر تنوع فرهنگی جهان کمک می کند. در این مقاله به بررسی جنبه های مختلف میراث فرهنگی معنوی ایتالیا جایگاه آن در یونسکو نمونه هایی از این میراث و نقش آن در صنعت گردشگری این کشور خواهیم پرداخت.
ایتالیا در یک نگاه
ایتالیا کشوری واقع در جنوب اروپا با مساحتی حدود ۳۰۱ هزار کیلومتر مربع و جمعیتی بالغ بر ۶۰ میلیون نفر یکی از پرجمعیت ترین کشورهای اروپایی است. این کشور از شمال با رشته کوه های آلپ هم مرز بوده و از سه طرف دیگر توسط دریای مدیترانه احاطه شده است. موقعیت جغرافیایی ایتالیا آب و هوای متنوعی را برای آن به ارمغان آورده است از آب و هوای معتدل مدیترانه ای در سواحل گرفته تا آب و هوای سرد و کوهستانی در مناطق شمالی. پایتخت ایتالیا شهر رم یکی از قدیمی ترین و مهم ترین شهرهای جهان است که در طول تاریخ مرکز امپراتوری روم و کلیسای کاتولیک بوده است. ایتالیا کشوری با اقتصاد پیشرفته و صنعتی است که در زمینه های مختلفی از جمله خودروسازی مد و پوشاک گردشگری و کشاورزی نقش مهمی در اقتصاد جهانی ایفا می کند. این کشور عضو اتحادیه اروپا و سازمان ملل متحد بوده و در عرصه بین المللی نقش فعالی را ایفا می کند. تنوع فرهنگی و تاریخی غنی ایتالیا این کشور را به یکی از محبوب ترین مقاصد گردشگری در جهان تبدیل کرده است.
میراث فرهنگی ایتالیا
میراث فرهنگی ایتالیا گنجینه ای ارزشمند از آثار هنری معماری تاریخی و معنوی است که در طول قرون متمادی شکل گرفته و هویت این کشور را تعریف می کند. این میراث شامل بناهای باستانی موزه ها گالری های هنری کلیساها کاخ ها شهرها و روستاهای تاریخی آداب و رسوم زبان موسیقی هنرهای نمایشی دانش و مهارت های سنتی است. میراث فرهنگی ایتالیا به دو دسته کلی تقسیم می شود: میراث فرهنگی مادی و میراث فرهنگی معنوی.
میراث فرهنگی مادی ایتالیا
میراث فرهنگی مادی ایتالیا شامل آثار و بناهایی است که دارای ارزش تاریخی هنری معماری یا باستان شناسی بوده و قابل لمس و مشاهده هستند. این آثار شامل بناهای باستانی مانند کولوسئوم پانتئون و فروم رومی در رم شهرهای تاریخی مانند پمپی و هرکولانئوم کلیساهای جامع مانند کلیسای جامع فلورانس و کلیسای سنت پیتر در واتیکان کاخ های باشکوه مانند کاخ ورسای در کاسرتا و کاخ دوکال در ونیز موزه ها و گالری های هنری مانند موزه اوفیتزی در فلورانس و موزه های واتیکان و همچنین مناظر طبیعی مانند کانال های ونیز و ساحل آمالفی است. این آثار نه تنها نشان دهنده تاریخ و فرهنگ غنی ایتالیا هستند بلکه به عنوان جاذبه های گردشگری مهم نقش بسزایی در اقتصاد این کشور ایفا می کنند.
میراث فرهنگی معنوی
میراث فرهنگی معنوی ایتالیا شامل آداب و رسوم زبان موسیقی هنرهای نمایشی دانش و مهارت هایی است که نسل به نسل منتقل شده و هویت فرهنگی این کشور را شکل می دهند. این میراث شامل جشن ها و فستیوال های سنتی مانند کارناوال ونیز و پالئیو سیه نا موسیقی سنتی مانند اپرا و موسیقی محلی هنرهای نمایشی مانند تئاتر و خیمه شب بازی دانش و مهارت های سنتی مانند ساخت ویولن در کرمونا و تولید شیشه مورانو و همچنین زبان و گویش های محلی است. این میراث ناملموس بیانگر ارزش ها باورها و سنت های مردم ایتالیا بوده و نقش مهمی در حفظ هویت فرهنگی این کشور ایفا می کند.
میراث فرهنگی معنوی ایتالیا در یونسکو
سازمان آموزشی علمی و فرهنگی ملل متحد (یونسکو) به منظور حفظ و پاسداشت میراث فرهنگی معنوی جهان فهرستی را تحت عنوان «فهرست میراث فرهنگی ناملموس یونسکو» ایجاد کرده است. این فهرست شامل سنت ها آداب و رسوم هنرهای نمایشی دانش و مهارت هایی است که دارای ارزش فرهنگی بوده و در معرض خطر نابودی قرار دارند. ایتالیا با داشتن میراث فرهنگی معنوی غنی و متنوع سهم قابل توجهی در این فهرست دارد. ثبت میراث فرهنگی معنوی یک کشور در یونسکو به افزایش آگاهی جهانی نسبت به آن میراث تشویق به حفظ و پاسداشت آن و همچنین جذب گردشگر کمک می کند. در ادامه به بررسی فهرست میراث فرهنگی معنوی ایتالیا در یونسکو خواهیم پرداخت.
فهرست میراث فرهنگی معنوی ایتالیا
تا به امروز چندین عنصر از میراث فرهنگی معنوی ایتالیا در فهرست میراث فرهنگی ناملموس یونسکو به ثبت رسیده اند. این عناصر نشان دهنده تنوع و غنای فرهنگی این کشور هستند. از جمله این عناصر می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- تئاتر خیمه شب بازی سیسیل (Opera dei Pupi): این هنر نمایشی سنتی با استفاده از عروسک های خیمه شب بازی داستان های حماسی و تاریخی را به تصویر می کشد. تئاتر خیمه شب بازی سیسیل در اوایل قرن نوزدهم میلادی در سیسیل شکل گرفت و به سرعت در میان مردم این جزیره محبوبیت یافت.
- نغمه های شبانی ساردینیا (Canto a tenore): این نوع موسیقی چندصدایی سنتی توسط گروه های چهار نفره از مردان اجرا می شود و بیانگر زندگی روزمره و فرهنگ شبانی در ساردینیا است. نغمه های شبانی ساردینیا ریشه در سنت های باستانی این جزیره دارد و به عنوان یک میراث فرهنگی ارزشمند شناخته می شود.
- هنر سنتی ساخت ویولن در کرمونا (Traditional violin craftsmanship in Cremona): این هنر شامل دانش و مهارت های لازم برای ساخت ویولن های با کیفیت بالا با استفاده از روش های سنتی است. ویولن های ساخته شده در کرمونا به دلیل کیفیت صدای بی نظیر خود در سراسر جهان شناخته شده اند.
- هنر جستجوی و استخراج ترافل (Truffle Hunting and Extraction): این سنت دیرینه شامل دانش و مهارت های لازم برای یافتن و استخراج ترافل قارچ گرانبها و خوش طعمی که در زیر خاک رشد می کند است. این سنت بخشی جدایی ناپذیر از فرهنگ غذایی و محلی مناطق مختلف ایتالیا است.
اینها تنها نمونه هایی از میراث فرهنگی معنوی ایتالیا هستند که در فهرست یونسکو به ثبت رسیده اند. تلاش برای حفظ و پاسداشت این میراث گرانبها از اهمیت ویژه ای برخوردار است.
رنسانس
رنسانس دوره ای مهم در تاریخ اروپا است که از قرن چهاردهم میلادی در ایتالیا آغاز شد و تا قرن شانزدهم میلادی ادامه یافت. این دوره به عنوان یک جنبش فرهنگی هنری ادبی و علمی شناخته می شود که با احیای علاقه به هنر و فلسفه دوران باستان تحولات عظیمی را در اروپا به وجود آورد. رنسانس به معنای «تولد دوباره» است و اشاره به احیای ارزش های فرهنگی و هنری دوران باستان دارد. ایتالیا به عنوان زادگاه رنسانس نقش مهمی در شکل گیری و گسترش این جنبش ایفا کرد. شهرهایی مانند فلورانس رم و ونیز به مراکز مهم هنری و فرهنگی رنسانس تبدیل شدند و هنرمندان نویسندگان و دانشمندان بزرگی در این شهرها ظهور کردند.
هنر رنسانس
هنر رنسانس با الهام از هنر دوران باستان به دنبال بازنمایی واقع گرایانه و دقیق از طبیعت و انسان بود. هنرمندان رنسانس با استفاده از تکنیک های جدید نقاشی و مجسمه سازی آثاری خلق کردند که از نظر زیبایی دقت و ظرافت بی نظیر بودند. از جمله مهم ترین هنرمندان رنسانس می توان به لئوناردو داوینچی میکل آنژ رافائل و دوناتلو اشاره کرد. آثار هنری این هنرمندان مانند تابلوی مونالیزا مجسمه داوود و نقاشی های سقفی کلیسای سیستین به عنوان شاهکارهای هنر جهان شناخته می شوند.
رنسانس در ادبیات
ادبیات رنسانس با الهام از ادبیات دوران باستان به دنبال بیان افکار و احساسات انسانی با زبانی زیبا و رسا بود. نویسندگان رنسانس با استفاده از قالب های شعری و داستانی جدید آثاری خلق کردند که از نظر محتوا و فرم نوآورانه و تاثیرگذار بودند. از جمله مهم ترین نویسندگان رنسانس می توان به دانته آلیگیری فرانچسکو پترارکا و جووانی بوکاچیو اشاره کرد. آثار ادبی این نویسندگان مانند کمدی الهی سونات ها و دکامرون به عنوان شاهکارهای ادبیات جهان شناخته می شوند.
رنسانس در علوم
علوم رنسانس با تکیه بر مشاهده تجربه و استدلال به دنبال کشف قوانین طبیعی و فهم بهتر جهان بود. دانشمندان رنسانس با انجام آزمایش ها و تحقیقات علمی به نتایج مهمی دست یافتند که پایه های علم مدرن را بنا نهاد. از جمله مهم ترین دانشمندان رنسانس می توان به نیکلاس کوپرنیک گالیلئو گالیله و آندرئاس وزالیوس اشاره کرد. نظریات علمی این دانشمندان مانند نظریه خورشید مرکزی و نظریه گردش خون تحولات عظیمی را در علم و دانش به وجود آورد.
انقلاب های فکری عصر رنسانس
عصر رنسانس شاهد تحولات عمیق فکری و اجتماعی بود که منجر به تغییر نگرش انسان ها نسبت به جهان و جایگاه خود در آن شد. از جمله مهم ترین انقلاب های فکری این دوره می توان به اومانیسم رفرماسیون و عصر روشنگری اشاره کرد. اومانیسم با تاکید بر ارزش و کرامت انسان به دنبال ارتقای سطح دانش و فرهنگ جامعه بود. رفرماسیون با انتقاد از فساد و انحراف در کلیسای کاتولیک منجر به شکل گیری مذاهب پروتستانی شد. عصر روشنگری با تکیه بر عقل و استدلال به دنبال رهایی از خرافات و جهل بود. این انقلاب های فکری تاثیر عمیقی بر جوامع اروپایی گذاشت و راه را برای پیشرفت های علمی فرهنگی و اجتماعی هموار کرد.
صنعت توریسم ایتالیا و میراث شگفت انگیز بجامانده از آن
صنعت گردشگری یکی از مهم ترین بخش های اقتصاد ایتالیا است که نقش بسزایی در تولید ناخالص داخلی و ایجاد اشتغال در این کشور ایفا می کند. ایتالیا با داشتن میراث فرهنگی و تاریخی غنی مناظر طبیعی زیبا و غذاهای لذیذ به عنوان یکی از محبوب ترین مقاصد گردشگری در جهان شناخته می شود. میلیون ها گردشگر هر ساله به ایتالیا سفر می کنند تا از آثار باستانی موزه ها گالری های هنری کلیساها کاخ ها شهرها و روستاهای تاریخی این کشور دیدن کنند. میراث فرهنگی معنوی ایتالیا نیز به عنوان یک جاذبه گردشگری مهم نقش بسزایی در جذب گردشگران به این کشور ایفا می کند. جشن ها و فستیوال های سنتی موسیقی سنتی هنرهای نمایشی دانش و مهارت های سنتی تجربه های فرهنگی منحصر به فردی را برای گردشگران فراهم می کنند که باعث می شود آنها با فرهنگ و تاریخ ایتالیا بیشتر آشنا شوند. دولت ایتالیا با سرمایه گذاری در حفظ و مرمت آثار تاریخی و فرهنگی توسعه زیرساخت های گردشگری و ترویج جاذبه های گردشگری این کشور تلاش می کند تا صنعت گردشگری را رونق بخشد و از این طریق به توسعه اقتصادی و اجتماعی کشور کمک کند.
میراث فرهنگی معنوی چیست؟
میراث فرهنگی معنوی یا ناملموس شامل آداب و رسوم سنت ها دانش مهارت ها و هنرهای نمایشی است که نسل به نسل منتقل شده و هویت فرهنگی یک جامعه را شکل می دهند.
ایتالیا چند میراث فرهنگی معنوی ثبت شده در یونسکو دارد؟
تا به امروز ایتالیا دارای چندین میراث فرهنگی معنوی ثبت شده در فهرست یونسکو است که نشان دهنده غنای فرهنگی این کشور است.
چند نمونه از میراث معنوی ایتالیا نام ببرید؟
تئاتر خیمه شب بازی سیسیل نغمه های شبانی ساردینیا و هنر سنتی ساخت ویولن در کرمونا از جمله میراث فرهنگی معنوی ایتالیا هستند.
آیا هنر آشپزی ایتالیایی میراث معنوی محسوب می شود؟
اگرچه به طور خاص هنر آشپزی ایتالیایی به عنوان یک عنصر واحد در فهرست یونسکو ثبت نشده اما سنت های غذایی و مهارت های مرتبط با آن بخشی از میراث فرهنگی معنوی این کشور محسوب می شوند.
نحوه ثبت میراث فرهنگی معنوی در یونسکو چگونه است؟
ثبت میراث فرهنگی معنوی در یونسکو نیازمند ارائه پرونده ای جامع از سوی کشور مربوطه است که شامل اطلاعات دقیق درباره آن میراث اهمیت فرهنگی آن و برنامه های حفاظتی برای آن باشد.