نمونه شکواییه صدور چک از حساب مسدود

نمونه شکواییه صدور چک از حساب مسدود، ابزاری قانونی برای پیگیری حقوق دارنده چکی است که از حسابی مسدود صادر شده. این نوع شکواییه با استناد به ماده ۱۰ قانون صدور چک، امکان تعقیب کیفری و مطالبه وجه چک را فراهم می آورد و از اهمیت بالایی در حفظ منافع مالی برخوردار است.

در نظام حقوقی و اقتصادی ایران، چک به عنوان یکی از مهم ترین اسناد تجاری، نقش حیاتی در مبادلات مالی ایفا می کند. این سند، تعهد پرداخت مبلغ معین در آینده را به دارنده آن می دهد و مبنای بسیاری از معاملات روزمره قرار می گیرد. با این حال، معضل صدور چک بلامحل همواره یکی از چالش های اصلی در سیستم بانکی و قضایی کشور بوده است. در میان انواع مختلف چک های برگشتی، حالتی که چک از حسابی مسدود صادر می شود، دارای ویژگی ها و تبعات قانونی خاص و شدیدتری است.

صدور چک از حسابی که پیشتر مسدود شده، نشانه ای از سوءنیت صادرکننده و تضییع حقوق دارنده چک تلقی می گردد. این عمل، علاوه بر جنبه حقوقی، واجد وصف کیفری بوده و قانون گذار برای آن مجازات سنگین تری پیش بینی کرده است. درک دقیق سازوکارهای قانونی مرتبط با این موضوع و آگاهی از نحوه تنظیم یک شکواییه صحیح، برای هر فردی که با چنین وضعیتی مواجه شده، از اهمیت بسزایی برخوردار است. این مقاله با هدف ارائه راهنمایی جامع، به بررسی ابعاد حقوقی و کیفری صدور چک از حساب مسدود، مراحل قانونی پیگیری و ارائه یک نمونه شکواییه کاربردی می پردازد تا دارندگان چک بتوانند به نحو مؤثرتری حقوق خود را استیفا کنند.

تعریف و تبیین صدور چک از حساب مسدود

برای درک عمیق تر مفهوم صدور چک از حساب مسدود و پیامدهای قانونی آن، لازم است ابتدا تعریفی جامع از چک بلامحل ارائه دهیم و سپس به تفاوت های بنیادین این نوع خاص از چک بلامحل با سایر موارد بپردازیم.

چک بلامحل چیست؟

چک بلامحل، چکی است که دارنده آن پس از مراجعه به بانک، موفق به وصول وجه آن نمی شود. دلایل متعددی می تواند منجر به برگشت خوردن چک و صدور گواهی عدم پرداخت شود. این دلایل شامل عدم وجود موجودی کافی یا کسری موجودی در حساب، عدم مطابقت امضا، خط خوردگی یا قلم خوردگی در متن چک، صدور دستور عدم پرداخت توسط صادرکننده، و همچنین مسدود بودن حساب جاری صادرکننده چک می شود. هر یک از این دلایل، بسته به شرایط، می تواند تبعات حقوقی و کیفری متفاوتی برای صادرکننده به همراه داشته باشد.

چرا صدور چک از حساب مسدود جرم محسوب می شود؟

در میان انواع چک های برگشتی، صدور چک از حسابی که پیش از آن مسدود شده است، از منظر قانون گذار دارای اهمیت و مجازات ویژه ای است. این اهمیت به دلیل سوءن نیت آشکار صادرکننده است که با آگاهی از عدم امکان پرداخت، اقدام به صدور چک می کند. این عمل، مصداق بارز فریب و اضرار به غیر محسوب می شود.

قانون گذار جمهوری اسلامی ایران، به منظور حمایت از دارندگان چک و حفظ اعتبار این سند تجاری، در ماده ۱۰ قانون صدور چک به صراحت به این موضوع پرداخته است. طبق این ماده: «هر کس با علم به بسته بودن حساب بانکی خود مبادرت به صدور چک نماید عمل وی در حکم صدور چک بی محل خواهد بود و به حداکثر مجازات مندرج در ماده ۷ محکوم خواهد شد و مجازات تعیین شده غیرقابل تعلیق خواهد بود.» این ماده، به روشنی مشخص می کند که نه تنها صدور چنین چکی جرم است، بلکه مجازات آن تشدید شده و به حداکثر میزان مقرر در ماده ۷ می رسد و نکته بسیار مهم تر اینکه مجازات آن غیرقابل تعلیق است. این یعنی حتی اگر صادرکننده شرایط تعلیق مجازات را داشته باشد، دادگاه نمی تواند مجازات حبس او را به حالت تعلیق درآورد.

ماده ۱۰ قانون صدور چک به روشنی صدور چک از حساب مسدود را در حکم صدور چک بلامحل دانسته و مجازات آن را حداکثر مجازات ماده ۷ و غیرقابل تعلیق اعلام می کند.

تفاوت اصلی این نوع چک با چک بلامحل ناشی از کسری موجودی، در عنصر «علم» صادرکننده نهفته است. در حالی که کسری موجودی ممکن است سهوی یا ناشی از اشتباه در محاسبات باشد، صدور چک از حساب مسدود با علم و آگاهی قبلی صادرکننده از بسته بودن حساب انجام می شود که نشان دهنده نیت مجرمانه قوی تر است. همچنین، عدم مطابقت امضا نیز از این جهت متفاوت است که معمولاً به دلیل قصور یا سهل انگاری صادرکننده در امضای صحیح یا تغییر امضا رخ می دهد، نه لزوماً با سوءنیت قبلی برای عدم پرداخت.

دلایل مسدود شدن حساب بانکی

مسدود شدن حساب بانکی می تواند به دلایل مختلفی اتفاق بیفتد که برخی از آن ها قضایی و برخی دیگر بانکی یا اداری هستند. صادرکننده چک از چنین حسابی، فارغ از دلیل مسدودی، مسئولیت کیفری خواهد داشت:

• دستور قضایی: شایع ترین دلیل مسدود شدن حساب، دستور مراجع قضایی است. این دستور می تواند در پی پرونده های اجرایی، تأمین خواسته، کلاهبرداری، مالیاتی، یا سایر جرائم صادر شود و موجب توقیف کلی یا جزئی حساب می شود.
• فوت صاحب حساب: پس از فوت صاحب حساب، تا زمانی که مراحل قانونی انحصار وراثت طی نشده و تکلیف ورثه مشخص نگردد، حساب های وی معمولاً مسدود می شوند.
• عدم فعالیت طولانی مدت: برخی بانک ها پس از مدت زمان مشخصی عدم فعالیت، حساب ها را به صورت موقت مسدود می کنند.
• بدهی بانکی: در صورت عدم تسویه تسهیلات یا بدهی های بانکی، ممکن است بانک اقدام به مسدود کردن حساب مشتری نماید.
• دستور سایر نهادها: نهادهایی مانند سازمان امور مالیاتی یا گمرک نیز در موارد خاص می توانند دستور مسدودی حساب را صادر کنند.

مراحل قانونی پیش از تنظیم شکواییه

پیش از آنکه دارنده چک بتواند اقدام به تنظیم و ارائه شکواییه کیفری بابت صدور چک از حساب مسدود نماید، لازم است مراحلی قانونی را طی کرده و مدارک لازم را جمع آوری کند. رعایت این مراحل، نه تنها صحت فرآیند شکایت را تضمین می کند، بلکه می تواند در تسریع رسیدگی و افزایش احتمال موفقیت در پرونده مؤثر باشد.

دریافت گواهی عدم پرداخت (برگشتی)

اولین و مهم ترین قدم، مراجعه به بانک محال علیه و درخواست گواهی عدم پرداخت یا همان برگشت زدن چک است. بدون این گواهی، امکان طرح شکایت کیفری وجود نخواهد داشت.

• نحوه مراجعه به بانک و درخواست گواهی: دارنده چک باید در مهلت قانونی به شعبه بانکی که چک روی آن صادر شده مراجعه کرده و درخواست وصول وجه چک را نماید. در صورتی که حساب صادرکننده مسدود باشد، بانک مکلف به صدور گواهی عدم پرداخت است.
• ضرورت ذکر دلیل مسدود بودن حساب در گواهی: نکته حیاتی این است که در گواهی عدم پرداخت صادره از سوی بانک، دلیل برگشت چک به وضوح مسدود بودن حساب قید شود. این امر برای بهره مندی از امتیازات و مجازات های تشدیدی ماده ۱۰ قانون صدور چک ضروری است. اگر دلیل دیگری (مانند کسری موجودی) ذکر شود، پرونده از نظر کیفری با شرایط متفاوتی مواجه خواهد شد.

مهلت های قانونی

رعایت مهلت های قانونی در خصوص چک برگشتی، به ویژه در جنبه کیفری، از اهمیت فوق العاده ای برخوردار است. عدم رعایت این مهلت ها می تواند منجر به سلب حق شکایت کیفری شود.

1. مهلت شش ماهه برای مراجعه به بانک و دریافت گواهی عدم پرداخت: دارنده چک باید ظرف مدت شش ماه از تاریخ سررسید چک، به بانک مراجعه کرده و گواهی عدم پرداخت را دریافت نماید.
2. مهلت شش ماهه برای طرح شکایت کیفری پس از تاریخ صدور گواهی عدم پرداخت: پس از دریافت گواهی عدم پرداخت، دارنده چک شش ماه فرصت دارد تا شکواییه کیفری خود را در دادسرا ثبت کند. گذشت این مهلت نیز موجب سقوط جنبه کیفری چک می شود.

ارسال اظهارنامه (اختیاری اما توصیه شده)

هرچند ارسال اظهارنامه برای طرح شکایت کیفری الزامی نیست، اما توصیه می شود که دارنده چک پیش از طرح شکایت، با ارسال اظهارنامه ای به صادرکننده، به صورت رسمی وجه چک را مطالبه نماید. این اقدام می تواند در مراحل بعدی پرونده، به عنوان دلیلی بر حسن نیت شاکی و آگاهی صادرکننده از بدهی، مورد استناد قرار گیرد و ممکن است در برخی موارد موجب پرداخت وجه چک پیش از آغاز فرآیند قضایی شود.

جمع آوری مدارک

پیش از مراجعه به دادسرا، لازم است کلیه مدارک مورد نیاز به دقت جمع آوری و آماده شوند. این مدارک شامل موارد زیر است:

• اصل چک: سند اصلی چک که توسط صادرکننده امضا شده است.
• اصل گواهی عدم پرداخت: گواهی صادره از بانک که دلیل برگشت چک را مسدود بودن حساب ذکر کرده است.
• مدارک شناسایی شاکی: کارت ملی و شناسنامه شاکی برای احراز هویت.
• کپی اظهارنامه (در صورت ارسال): کپی برابر اصل اظهارنامه ای که به صادرکننده ارسال شده است.
• هرگونه دلیل و مدرک دیگر مرتبط: مانند قراردادهای پایه، فاکتورها، رسیدها یا هر سندی که دین مبنای صدور چک را اثبات می کند و می تواند به تقویت پرونده کمک کند.

جنبه های حقوقی و کیفری صدور چک از حساب مسدود

صدور چک از حساب مسدود، همان طور که پیشتر اشاره شد، دارای پیامدهای حقوقی و کیفری خاص و تشدیدشده ای است. درک این جنبه ها برای دارنده چک جهت پیگیری مؤثر مطالبات و برای صادرکننده جهت آگاهی از مسئولیت های خود ضروری است.

ماهیت کیفری جرم

بر اساس ماده ۱۰ قانون صدور چک، اقدام به صدور چک با علم به مسدود بودن حساب، در حکم صدور چک بلامحل است. این بدان معناست که این عمل، یک جرم کیفری محسوب شده و صادرکننده مستوجب مجازات حبس غیرقابل تعلیق خواهد بود. ویژگی غیرقابل تعلیق بودن، آن را از بسیاری از جرایم دیگر متمایز می کند و به معنای اجرای قطعی مجازات حبس (در صورت محکومیت) است.

صلاحیت دادسرا

برای طرح شکایت کیفری، دارنده چک باید به دادسرای صالح مراجعه کند. طبق قوانین، محل وقوع جرم صدور چک بلامحل، محلی است که بانک محال علیه در آن واقع شده و گواهی عدم پرداخت را صادر کرده است. بنابراین، دارنده چک باید شکواییه خود را به دادسرای عمومی و انقلاب همان شهرستان تقدیم کند.

مجازات های قانونی

مجازات های مربوط به صدور چک بلامحل، در ماده ۷ قانون صدور چک ذکر شده اند. با این حال، همان گونه که ماده ۱۰ تصریح می کند، برای چک های صادر شده از حساب مسدود، صادرکننده به حداکثر مجازات مقرر در ماده ۷ محکوم خواهد شد. مجازات ها بر اساس مبلغ چک به شرح زیر است:

• چنانچه مبلغ مندرج در متن چک کمتر از ده میلیون ریال (یک میلیون تومان) باشد: به حبس تا حداکثر شش ماه.
• چنانچه مبلغ مندرج در متن چک از ده میلیون ریال تا پنجاه میلیون ریال (پنج میلیون تومان) باشد: از شش ماه تا یک سال حبس.
• چنانچه مبلغ مندرج در متن چک از پنجاه میلیون ریال (پنج میلیون تومان) بیشتر باشد: به حبس از یک سال تا دو سال و ممنوعیت از داشتن دسته چک به مدت دوسال.

علاوه بر مجازات حبس، صادرکننده از داشتن دسته چک نیز برای مدت مشخصی ممنوع خواهد شد.

قرار تامین خواسته

در دعاوی مربوط به چک، به ویژه در موارد کیفری، درخواست قرار تأمین خواسته از اهمیت ویژه ای برخوردار است. تأمین خواسته به معنای توقیف اموال و دارایی های مشتکی عنه (صادرکننده چک) به میزان مبلغ چک و خسارات قانونی است تا از انتقال یا پنهان کردن اموال توسط وی جلوگیری شود.

دارنده چک می تواند همزمان با تقدیم شکواییه یا در طول رسیدگی، از دادگاه تقاضای صدور قرار تأمین خواسته نماید. برای این منظور، نیازی به پرداخت خسارت احتمالی نیست، زیرا چک یک سند رسمی است. دادگاه پس از بررسی، دستور توقیف اموال منقول و غیرمنقول و حساب های بانکی مشتکی عنه را صادر خواهد کرد.

موارد عدم شمول مجازات کیفری (مطابق ماده ۱۳ قانون صدور چک)

قانون گذار در ماده ۱۳ قانون صدور چک، مواردی را پیش بینی کرده که در صورت اثبات آن ها، صادرکننده چک قابل تعقیب کیفری نخواهد بود. این موارد شامل موارد زیر است:

1. در صورتی که ثابت شود چک سفید امضا داده شده باشد.
2. هرگاه در متن چک وصول وجه آن منوط به تحقق شرطی شده باشد.
3. چنانچه در متن چک قید شده باشد که چک بابت تضمین انجام معامله و یا تعهدی است.
4. هرگاه بدون قید در متن چک ثابت شود که وصول وجه آن منوط به تحقق شرطی بوده یا چک بابت تضمین انجام معامله یا تعهدی است.
5. در صورتی که ثابت شود چک بدون تاریخ صادر شده و یا تاریخ واقعی صدور چک مقدم بر تاریخ مندرج در متن چک باشد.

در چنین مواردی، بار اثبات بر عهده صادرکننده چک است. لازم به ذکر است که حتی در صورت عدم شمول مجازات کیفری، دعوای حقوقی برای مطالبه وجه چک همچنان به قوت خود باقی است.

گذشت شاکی و آثار آن

جرم صدور چک بلامحل، از جمله جرایم قابل گذشت است. در صورتی که صادرکننده چک، وجه چک را به دارنده آن پرداخت کند و یا به توافقی برای پرداخت برسد و رضایت دارنده را جلب کند، دارنده می تواند با اعلام رضایت رسمی (معمولاً در دادسرا یا دادگاه)، از شکایت خود صرف نظر کند. با اعلام گذشت شاکی خصوصی، تعقیب کیفری متوقف شده و در صورت صدور حکم، اجرای آن متوقف خواهد شد.

ساختار و اجزای یک شکواییه حرفه ای

تنظیم یک شکواییه دقیق و جامع، نقش کلیدی در فرآیند رسیدگی قضایی دارد. یک شکواییه باید شامل اطلاعات کامل و مستندات لازم باشد تا مراجع قضایی بتوانند به سرعت و با دقت به آن رسیدگی کنند. اجزای اصلی یک شکواییه حرفه ای برای صدور چک از حساب مسدود به شرح زیر است:

1. مشخصات شاکی: نام و نام خانوادگی، نام پدر، کد ملی، شماره شناسنامه، آدرس دقیق پستی و شماره تماس.
2. مشخصات مشتکی عنه: نام و نام خانوادگی، نام پدر، کد ملی، شماره شناسنامه، آدرس دقیق پستی و شماره تماس (در صورت اطلاع).
3. موضوع شکایت: به وضوح عنوان صدور چک بلامحل از حساب مسدود ذکر شود.
4. محل وقوع جرم: نام شهرستان بانکی که چک در آنجا برگشت خورده و گواهی عدم پرداخت صادر شده است.
5. تاریخ وقوع جرم: تاریخ دقیق صدور گواهی عدم پرداخت.
6. دلایل اثبات جرم: فهرست دقیقی از مستندات و ادله، شامل اصل و رونوشت چک، اصل و رونوشت گواهی عدم پرداخت (با قید علت مسدودی حساب)، و هرگونه مدرک دیگر.
7. شرح ماوقع: روایتی دقیق، مختصر و شفاف از چگونگی صدور چک، تاریخ مراجعه به بانک، دلیل برگشت چک و عدم پرداخت وجه.
8. خواسته: به طور مشخص، درخواست تعقیب و مجازات مشتکی عنه بر اساس مواد قانونی (به ویژه ماده ۱۰ و ۷ قانون صدور چک) و همچنین تقاضای صدور قرار تأمین خواسته.
9. فهرست ضمائم: تمامی مدارکی که به شکواییه پیوست شده اند، باید در این قسمت فهرست شوند.

نمونه شکواییه صدور چک از حساب مسدود

در این بخش، یک نمونه شکواییه کامل و کاربردی برای صدور چک از حساب مسدود ارائه می شود. این الگو می تواند توسط دارندگان چک با تکمیل اطلاعات مربوطه، مورد استفاده قرار گیرد. تمامی بخش های مشخص شده با [براکت] باید با اطلاعات پرونده شما جایگزین شوند.

بسمه تعالی

ریاست محترم دادسرای عمومی و انقلاب شهرستان [نام شهرستان دادسرا]

با سلام و احترام،

شاکی:
نام و نام خانوادگی: [نام و نام خانوادگی شاکی]
نام پدر: [نام پدر شاکی]
کد ملی: [کد ملی شاکی]
شماره شناسنامه: [شماره شناسنامه شاکی]
آدرس دقیق: [آدرس کامل شاکی به همراه کد پستی]
شماره تماس: [شماره تماس شاکی]

مشتکی عنه:
نام و نام خانوادگی: [نام و نام خانوادگی مشتکی عنه]
نام پدر: [نام پدر مشتکی عنه]
کد ملی: [کد ملی مشتکی عنه]
شماره شناسنامه: [شماره شناسنامه مشتکی عنه]
آدرس دقیق: [آدرس کامل مشتکی عنه به همراه کد پستی]
شماره تماس: [شماره تماس مشتکی عنه]

موضوع شکایت:
صدور چک بلامحل از حساب مسدود

محل وقوع جرم:
شهرستان [نام شهرستان بانک صادرکننده گواهی عدم پرداخت]

تاریخ وقوع جرم:
[تاریخ صدور گواهی عدم پرداخت]

دلایل اثبات جرم:
۱. اصل و رونوشت یک فقره چک به شماره [شماره چک]، مورخ [تاریخ سررسید چک]، به مبلغ [مبلغ چک به عدد] ریال ([مبلغ چک به حروف] ریال).
۲. اصل و رونوشت گواهی عدم پرداخت به شماره [شماره گواهی عدم پرداخت]، مورخ [تاریخ گواهی عدم پرداخت]، صادره از بانک [نام بانک]، شعبه [نام شعبه بانک] به دلیل مسدود بودن حساب.
۳. [سایر مدارک مرتبط، مانند: رونوشت اظهارنامه ارسالی به شماره [شماره اظهارنامه] مورخ [تاریخ ارسال اظهارنامه]]
۴. [سایر مستندات و ادله در صورت وجود]

شرح شکایت:
احتراماً به استحضار می رساند:
مشتکی عنه آقای/خانم [نام و نام خانوادگی مشتکی عنه] در تاریخ [تاریخ صدور چک] یک فقره چک به شماره [شماره چک]، مورخ [تاریخ سررسید چک]، عهده بانک [نام بانک]، شعبه [نام شعبه بانک] به شماره حساب جاری [شماره حساب جاری]، به مبلغ [مبلغ چک به عدد] ریال ([مبلغ چک به حروف] ریال) بابت [دلیل صدور چک، مثلاً: بدهی / خرید کالا / خدمات] در وجه اینجانب/حامل صادر نموده اند.
پس از فرا رسیدن تاریخ سررسید چک، اینجانب در تاریخ [تاریخ مراجعه به بانک] به بانک محال علیه مراجعه نمودم و متاسفانه از سوی بانک اعلام شد که حساب جاری صادرکننده چک (مشتکی عنه) مسدود می باشد و امکان پرداخت وجه چک وجود ندارد. لذا بانک محترم، گواهی عدم پرداخت به شماره [شماره گواهی عدم پرداخت] مورخ [تاریخ گواهی عدم پرداخت] را با ذکر علت مسدود بودن حساب صادر و به اینجانب تسلیم نمود.
با عنایت به اینکه اقدام مشتکی عنه در صدور چک از حساب مسدود، طبق ماده ۱۰ قانون صدور چک در حکم صدور چک بلامحل بوده و مستوجب حداکثر مجازات مقرر در ماده ۷ قانون مذکور می باشد و با توجه به اینکه اینجانب مراجعات مکرری جهت وصول وجه چک به مشتکی عنه داشته ام اما ایشان از پرداخت بدهی خود امتناع ورزیده اند، لذا با تقدیم این شکواییه و ضمائم مربوطه:

۱. استنادا به مواد ۳، ۷ و ۱۰ قانون صدور چک، تقاضای رسیدگی، تعقیب و اعمال حداکثر مجازات قانونی برای مشتکی عنه را دارم.
۲. با استناد به مواد ۱۰۷ و ۱۰۸ قانون آیین دادرسی کیفری، تقاضای صدور و اجرای فوری قرار تأمین خواسته به میزان وجه چک و کلیه خسارات دادرسی و هزینه دادرسی (حق الوکاله وکیل در صورت وجود) را از تمامی اموال منقول و غیرمنقول و حساب های بانکی مشتکی عنه مورد استدعا است.

با تشکر و تقدیم احترام
[امضای شاکی]
[نام و نام خانوادگی شاکی]

نکات مهم و توصیه های پایانی

پیگیری پرونده های حقوقی و کیفری، به ویژه آن هایی که با اسناد تجاری مهمی چون چک سر و کار دارند، نیازمند دقت، آگاهی و پیگیری مستمر است. در ادامه به چند توصیه کلیدی اشاره می شود که می تواند در موفقیت پرونده شما مؤثر باشد.

• ضرورت مشورت با وکیل دادگستری پیش از هرگونه اقدام: سیستم قضایی و حقوقی کشور پیچیدگی های خاص خود را دارد. مشاوره با یک وکیل متخصص در امور چک، از همان ابتدای مواجهه با مشکل، می تواند مسیر درستی را پیش روی شما قرار دهد، از اشتباهات احتمالی جلوگیری کند و به شما کمک کند تا بهترین تصمیمات را اتخاذ کنید.
• پیگیری مراحل قانونی و حضور در جلسات دادگاه: پس از طرح شکواییه، پیگیری مستمر پرونده در دادسرا و دادگاه از اهمیت بالایی برخوردار است. شرکت در جلسات دادرسی و ارائه توضیحات لازم، می تواند در روشن شدن ابعاد پرونده به قاضی کمک کند.
• تأکید بر صداقت در بیان حقایق و ارائه مدارک مستند: اساس هر پرونده قضایی، حقیقت و مستندات محکم است. هرگونه کتمان حقیقت، اغراق یا ارائه مدارک غیرواقعی، نه تنها کمکی به پرونده نمی کند، بلکه می تواند به اعتبار شاکی لطمه زده و حتی عواقب قانونی برای وی داشته باشد.
• امکان وصول وجه به صورت حقوقی (در کنار یا به جای کیفری): حتی اگر به دلایل مختلف (مانند گذشت مهلت های قانونی)، جنبه کیفری چک ساقط شده باشد، دارنده چک همچنان می تواند از طریق طرح دعوای حقوقی، وجه چک و خسارات تأخیر تأدیه را از صادرکننده مطالبه کند. همچنین، در کنار شکایت کیفری، امکان طرح دعوای حقوقی برای مطالبه خساراتی مانند خسارت تأخیر تأدیه نیز وجود دارد.

سوالات متداول

آیا مجازات صدور چک از حساب مسدود قابل تعلیق یا تخفیف است؟

خیر. بر اساس تصریح ماده ۱۰ قانون صدور چک، مجازات تعیین شده برای صدور چک از حساب مسدود، غیرقابل تعلیق خواهد بود. این یعنی دادگاه نمی تواند حکم حبس صادرکننده را حتی با وجود شرایطی که معمولاً برای تعلیق مجازات در نظر گرفته می شود، معلق کند. اعمال تخفیف در مجازات نیز در این مورد بسیار محدود است.

مهلت شکایت کیفری برای چک از حساب مسدود چقدر است؟

برای طرح شکایت کیفری چک از حساب مسدود، دو مهلت ۶ ماهه باید رعایت شود:

1. مهلت اول: دارنده چک باید ظرف شش ماه از تاریخ سررسید چک به بانک مراجعه کرده و گواهی عدم پرداخت را دریافت کند.
2. مهلت دوم: پس از دریافت گواهی عدم پرداخت، دارنده چک شش ماه فرصت دارد تا شکواییه کیفری خود را به دادسرا تقدیم کند. عدم رعایت هر یک از این مهلت ها، باعث سقوط جنبه کیفری جرم می شود.

چگونه می توانم از حساب ها و اموال صادرکننده چک، تأمین خواسته بگیرم؟

برای درخواست تأمین خواسته، باید همزمان با تقدیم شکواییه کیفری، این درخواست را نیز در متن شکواییه قید کرده و از دادگاه بخواهید دستور توقیف اموال مشتکی عنه را صادر کند. به دلیل ماهیت سند چک، برای تأمین خواسته نیازی به تودیع خسارت احتمالی نیست. پس از صدور قرار تأمین خواسته، می توانید با معرفی اموال و حساب های بانکی صادرکننده چک، از طریق اجرای احکام نسبت به توقیف آن ها اقدام کنید.

اگر صادرکننده چک، پس از شکایت، وجه چک را پرداخت کند، چه می شود؟

در صورتی که صادرکننده چک پس از طرح شکایت کیفری، وجه چک را به طور کامل پرداخت کند یا به توافق برسد، دارنده چک می تواند با مراجعه به مرجع قضایی، رضایت خود را اعلام کند. با اعلام گذشت شاکی خصوصی، تعقیب کیفری متوقف شده و در صورت صدور حکم، اجرای مجازات حبس نیز متوقف خواهد شد.

آیا دارنده چک می تواند چک را به شخص دیگری انتقال دهد و آن شخص شکایت کیفری کند؟

خیر. تنها دارنده اولیه چک (کسی که چک در وجه او صادر شده یا اولین ظهرنویس) می تواند اقدام به طرح شکایت کیفری کند. چک بلامحل از دیدگاه کیفری، یک حق شخصی برای دارنده اول است و با ظهرنویسی این حق کیفری به دارنده جدید منتقل نمی شود. دارنده جدید تنها می تواند از طریق حقوقی برای وصول وجه چک اقدام کند.

آیا صدور چک از حساب مسدود، در مواردی که چک بابت ضمانت بوده، جرم است؟

خیر. بر اساس بند «ج» و «د» ماده ۱۳ قانون صدور چک، اگر ثابت شود که چک بابت تضمین انجام معامله یا تعهدی صادر شده است، حتی اگر حساب مسدود باشد، صادرکننده قابل تعقیب کیفری نخواهد بود. این امر به شرطی است که قید جهت تضمین در متن چک درج شده باشد یا به طریقی دیگر اثبات شود که چک ماهیت تضمینی داشته است. در این موارد، همچنان امکان پیگیری حقوقی برای مطالبه وجه چک یا ایفای تعهد وجود دارد.

نتیجه گیری

صدور چک از حساب مسدود، جرمی جدی در نظام حقوقی ایران محسوب می شود که تبعات کیفری سنگینی برای صادرکننده به دنبال دارد و حقوق دارنده چک را به خطر می اندازد. ماده ۱۰ قانون صدور چک به روشنی به این موضوع پرداخته و مجازاتی تشدید شده و غیرقابل تعلیق برای آن در نظر گرفته است.

در این مقاله، به بررسی جامع ابعاد قانونی این جرم، از جمله تعریف و تبیین آن، مراحل ضروری پیش از طرح شکایت، جنبه های حقوقی و کیفری، مجازات ها، اهمیت تأمین خواسته و موارد استثنائی ماده ۱۳ پرداختیم. همچنین، یک نمونه شکواییه کامل و کاربردی ارائه شد تا دارندگان چک بتوانند با آگاهی و اطمینان خاطر بیشتری، نسبت به احقاق حقوق خود اقدام نمایند.

توجه به جزئیات قانونی، رعایت مهلت های مقرر و جمع آوری دقیق مدارک، از ارکان اصلی موفقیت در پیگیری چنین پرونده هایی است. در نهایت، با توجه به پیچیدگی های دادرسی و نکات حقوقی متعدد، همواره توصیه می شود که پیش از هرگونه اقدام، با وکلای متخصص در این حوزه مشورت نمایید تا از راهنمایی های حرفه ای آن ها بهره مند شوید و بهترین نتیجه ممکن را برای پرونده خود رقم بزنید.