طرح تفصیلی چیست!!
طرح جامع» و «طرح تفصیلی» ۲ طرح مهم در برنامه ریزی و مدیریت شهری است. قانون تغییر نام وزارت آبادانی و مسکن به وزارت راه و شهرسازی و تعیین وظایف آن، ۲ اصطلاح «طرح جامع» و «طرح تفصیلی» را این گونه تعریف کرده است:
تعریف طرح جامع و طرح تفصیلی
طرح جامع، طرح بلندمدتی است که در آن نحوه استفاده از اراضی و منطقه بندی مربوط به حوزه های مسکونی ، صنعتی، بازرگانی، اداری و کشاورزی و تاسیسات و تجهیزات و تسهیلات عمومی مناطق نوسازی، به سازی و اولویت های مربوط به آن ها تعیین شده و ضوابط و مقررات مربوط به کلیه مواردو همچنین ضوابط مربوط به حفظ بنا و نماهای تاریخی و مناظر طبیعی، تهیه و تنظیم می گردد و برحسب ضرورت، قابل تجدیدنظر خواهد بود.
طرح تفصیلی، عبارت از طرحی است که بر اساس معیارها و ضوابط کلی طرح جامع شهر، نحوه استفاده از زمین های شهری در سطح محلات مختلف شهر و موقعیت و مساحت دقیق زمین برای هر یک از آن ها و وضع دقیق و تفصیلی شبکه عبور و مرور و میزان تراکم جمعیت و تراکم ساختمانی در واحدهای شهری و اولویت های مربوط به مناطق به سازی و نوسازی و توسعه و حل مشکلات شهری و موقعیت کلیه عوامل مختلف شهری در آن تعیین می شود و نقشه ها و مشخصات مربوط به مالکیت بر اساس مدارک ثبتی تهیه و تنظیم می گردد.
این ۲طرح لازم و ملزوم یکدیگرند، اما در عین حال از نظر روش کار، شیوه تهیه، مقیاس نقشه ها و نتیجه نهایی، تفاوت هایی با هم دارند. طرح جامع شهری، به منظور تدوین برنامه و تعیین جهات توسعه شهر و تامین نیازمندی های آن، بر مبنای پیش بینی ها و اهداف توسعه شهری در یک دوره ۱۰ساله و بر اساس طرح جامع ناحیه تهیه می شود.
در واقع، طرح جامع، برنامه ای است که به صورت راهنما عمل می کند و خط مشی کلی سیاست های توسعه شهری را تعیین می کند. در نقشه های طرح جامع – که معمولا در مقیاس ۱:۱۰۰۰۰ و ۱:۵۰۰۰ تهیه می شود – محل استقرار و توزیع کاربری های شهری عمده (مثل کاربری های آموزشی، بهداشتی و فضای سبز)، تراکم های جمعیتی، حدود حریم ها و محدوده های شهری (موجود و پیشنهادی) و مسیر توسعه آینده شهر، توسط علایم و رنگ ها نشان داده می شوند.
استعلام طرح تفصیلی
اما طرح تفصیلی – چنان که از عنوان آن پیداست – جزئیاتی را شامل می شود که طرح جامع به آن ها به صورت کلی پرداخته است. مطالعات تهیه طرح تفصیلی، متعاقب طرح جامع صورت می پذیرد و در حقیقت، تنظیم برنامه های مفصل و اقدامات جزئی و دقیق در مناطق و محلات شهری و همچنین طراحی آن ها را به عهده دارد.
علاوه بر این، تکلیف تمامی قطعات زمین را به لحاظ کاربری، تراکم ساختمانی و گذربندی مشخص می کند و به عنوان یک سند در دستور کار شهرداری قرار می گیرد. بررسی و تصویب طرح های تفصیلی به عهده کمیسیون ماده ۵ هر استان است و در صورت مغایرت طرح تفصیلی با طرح جامع، مرجع نهایی تصویب، شورای عالی شهرسازی و معماری ایران خواهد بود.
اهمیت تهیه طرح تفصیلی
حال که با جزئیات دقیق طرح های تفصیلی آشنا شدید قصد داریم تا به بررسی اهمیت تهیه این طرح ها پرداخته و اطلاعات بیشتری را در این زمینه در اختیار شما قرار دهیم. توجه داشته باشید برای آن که بتوان خطوطی که مربوط به طرح های جامع شهری می باشند را به طرح های دقیق تبدیل نمود از طرح های تصفصیلی استفاده می گردد چرا که طرح های جامع تنها به بررسی راهنمایی ها و مسائل به صورت کلی می پردازند و این موضوع برای طرح تفصیلی صدق نمی کند چرا که بیان نمودیم، طرح های تفصیلی جزئیات را ارائه می نمایند.
همزمان با استفاده از طرح تفصیلی شهری ، طرح تفصیلی نیز به کار گرفته می شود تا برنامه های اجرایی تصویب گردند و همین لزوم اجرایی نمودن برنامه های تصویب موجب اهمیت یافتن طرح های تفصیلی می گردد. به بیان ساده تر این طرح موجب می شود تا طرح های جامع شهری با سرعت بیشتری اجرا گردند اما این تنها اهمیت استفاده از طرح های تفصیلی نیست چرا که قادرند تا وضعیت اراضی را مشخص نموده و به تکمیل ساز و کار مدیریت شهری برای نطارت و کنترل نمودن کاربری های اراضی و فضاهای شهری بپردازند.
اهداف طرح تفصیلی
با توجه به مطالبی که بیان شد می توان به این نتیجه دست یافت که طرح تفصیلی کاملا هدفمند مورد استفاده قرار می گیرد. هدف اصلی استفاده از این طرح عملی نمودن طرح های جامع شهری، ارتقا کیفیت محیط و بهبود شرایط آن، برطرف نمودن کمبودها، افزایش توان نظارتی، افزایش عملکرد ساز و کارهای مدیریت شهری و ساماندهی محلات می باشد که هرکدام از اهمیت بسیار زیادی برخوردار هستند.
مهم ترین مراحل طرح های تفصیلی
با توجه به مجموعه قوانین شورای عالی شهرسازی و معماری برای تصویب طرح های جامع شهری بایستی از طریق شورای عالی شهرسازی و معماری اقدام نمود چرا که تصویب چنین طرح هایی بر عهده این شورا می باشد. توجه داشته باشید چنین طرح هایی را می توان زمانی به مرحله تصویب رساندکه به پیشنهاد شهردار ارائه شوند تا توسط این شورا مورد بررسی قرار گیرند.
پس از تصویب، اطلاعات لازم در اختیار شهرداری قرار می گیرد. پس از تصویب طرح اجرایی نوبت به تفصیلی می رسد که نباید هیچگونه تخلفی در آن صورت گیرد چرا که این طرح همچون یک قانون اساسی شناخته می شود و استعلام طرح تفصیلی برای کشور از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است.
سازمانی که وظیفه دارد تا طرح های تفصیلی را تهیه نماید وزارت راه و شهرسازی است که طی آن قراردادهای لازم برای تهیه و استعلام طرح تفصیلی و کلمات مرتبط از سوی این سازمان منعقد می شوند و همان گونه که بیان نمودیم وظیفه تصویب آن بر عهده شورای عالی شهرسازی و معماری است.
با توجه به تبصره ۱ از ماده ۳۳ قانون نوسازی و عمران شهری، بایستی شهرداری ها بعد از تهیه و تصویب طرح های جامع شهری طی حداکثر دو سال نقشه های تفصیلی را نیز تهیه نموده و ارائه دهند تا بتوان به اجرای طرح های ارائه شده در طرح تفصیلی شهری پرداخت.
انواع طرح های تفصیلی
انواع طرح تفصیلی شامل موارد زیر می شود.
طرح تفصیلی پایه
این طرح تفصیلی مکمل طرح جامع شهری می باشد.
طرح تفصیلی موضعی
طراحی موضعی شهر در راستای نوسازی و بهسازی بافت های موجود و توسه دادن بافت های جید مورد استفاده قرار می گیرد.
طرح تفصیلی موضوعی
طرح تفصیلی موضوعی برای اجرای موضوعات خاصی از جامعه شهری همچون شبکه های حمل و نقل، تاسیسات و … کاربرد دارد.
نقشه های طرح تفصیلی چه مقیاسی دارند؟
نقشه هایی که با توجه به طرح تفصیلی تهران یا دیگر نقاط تولید می شوند دارای مقیاسی برابر با ۱/۲۰۰۰ یا ۱/۲۵۰۰ می باشند.
ضرورت تهیه طرح تفصیلی:
برای این که بتوان خطوط کلی طرح جامع را به طرحهای دقیق قابل اجرا تبدیل کرد، از طرحهای تفصیلی استفاده می شود. زیرا طرح های جامع، شامل مسایل و راهنماییها و خط مشیهای کلی است و به جزییات نمی پردازد. بنابراین، طرح تفصیلی، متعاقب طرح جامع شهری و به منظور انجام برنامههای اجرایی تصویب شده، در این طرح صورت میگیرد. به این ترتیب، ماهیت غیر قابل اجرای طرح های فرادست، تهیه طرحهای تفصیلی را ضروری میکند، زیرا طرح تفصیلی عرصهای است که در آن، طرح جامع به منصه عمل و اجرا نزدیکتر می شود؛
وضعیت اراضی و مالکیت روشنتر شده، ساز و کار مدیریت شهری برای کنترل و نظارت بر فضاهای شهری و کاربری اراضی تکمیل می شود. به طور کلی، منظور از تهیه طرح تفصیلی، عملی کردن اصول و اهداف طرح جامع شهر برای بهتر کردن و ارتقاء کیفیت محیط، رفع کمبودها، ساماندهی محلات و افزایش توان نظارتی ساز و کار مدیریت شهری است.
منبع: