صرافی غیر متمرکز یونی سواپ

صرافی غیر متمرکز یونی سواپ (Uniswap) یک پروتکل پیشرو در حوزه مالی غیرمتمرکز (DeFi) است که امکان تبادل توکن های دیجیتال را بدون نیاز به واسطه مرکزی فراهم می کند. این پلتفرم از مدل بازارساز خودکار (AMM) برای تامین نقدینگی و اجرای معاملات استفاده می کند.

در دنیای پرشتاب ارزهای دیجیتال، نیاز به بسترهایی برای مبادله دارایی ها به شکلی امن، شفاف و بدون نیاز به اعتماد به نهادهای مرکزی، بیش از پیش احساس می شود. صرافی های متمرکز، با وجود مزایای خاص خود، همواره با چالش هایی نظیر ریسک هک، نیاز به احراز هویت و امکان مسدودسازی دارایی ها توسط نهادهای ناظر روبه رو بوده اند. این محدودیت ها، به ویژه برای کاربران در مناطق تحت تحریم، اهمیت صرافی های غیر متمرکز (DEX) را دوچندان کرده است. یونی سواپ (Uniswap)، به عنوان یکی از پیشگامان و بزرگترین صرافی های غیر متمرکز، راه حلی نوآورانه برای بسیاری از این چالش ها ارائه داده و بستری برای تبادل بیش از پنج هزار توکن ERC20 را فراهم آورده است. این مقاله به بررسی جامع صرافی یونی سواپ، از مفاهیم بنیادی و مکانیزم عملکرد آن گرفته تا سیر تحولات نسخه های مختلف (V1 تا V4)، توکن حاکمیتی UNI و نکات کاربردی برای تعامل کاربران با این پلتفرم می پردازد. هدف، ارائه یک راهنمای تخصصی اما قابل فهم برای تمامی علاقه مندان به فضای دیفای و ارزهای دیجیتال است.

درک مفاهیم پایه: صرافی غیر متمرکز (DEX) چیست؟

صرافی های غیر متمرکز (Decentralized Exchange) یا به اختصار DEX، پلتفرم هایی برای مبادله ارزهای دیجیتال هستند که برخلاف صرافی های متمرکز (CEX)، هیچ نهاد مرکزی یا واسطه ای کنترل آن ها را برعهده ندارد. در یک صرافی متمرکز، کاربران دارایی های خود را به صرافی سپرده و در ازای آن، تعهد دریافت می کنند که در صورت تمایل بتوانند دارایی خود را برداشت کنند. این مدل، ریسک هایی نظیر هک شدن سرورهای صرافی، سوء مدیریت یا مسدود شدن حساب ها را به همراه دارد.

در مقابل، DEXها با بهره گیری از فناوری بلاکچین و قراردادهای هوشمند، کنترل کامل دارایی ها را در اختیار خود کاربران قرار می دهند. به این معنا که کاربران برای انجام معامله، نیازی به انتقال دارایی های خود به کیف پول صرافی ندارند، بلکه مستقیماً از کیف پول شخصی خود با قرارداد هوشمند پروتکل تعامل می کنند. این ویژگی، مقاومت در برابر سانسور را به ارمغان می آورد؛ زیرا هیچ مرجعی نمی تواند دسترسی کاربران را محدود یا دارایی هایشان را مسدود کند، که این امر برای حفظ حریم خصوصی و دسترسی بدون تبعیض اهمیت بالایی دارد. عدم نیاز به احراز هویت (KYC) نیز یکی از مزایای کلیدی DEXهاست که به کاربران اجازه می دهد بدون افشای اطلاعات شخصی، به فعالیت بپردازند.

با این حال، نسل های اولیه DEXها با چالش هایی نظیر نقدینگی پایین، سرعت پایین معاملات و تجربه کاربری پیچیده مواجه بودند. این مشکلات به تدریج با ظهور پروتکل های نوآورانه ای مانند یونی سواپ و معرفی مدل های جدید بازارسازی حل شدند. امروزه، بسیاری از صرافی های غیر متمرکز از نظر حجم معاملات روزانه و ارائه خدمات پیشرفته، با نمونه های متمرکز رقابت می کنند و به ستون فقرات اکوسیستم دیفای تبدیل شده اند.

یونی سواپ (Uniswap): پیشگام بازارسازهای خودکار

یونی سواپ یک پروتکل غیر متمرکز و متن باز (Open Source) برای تبادل توکن ها بر بستر بلاکچین اتریوم است. این پلتفرم به جای استفاده از مدل سنتی دفتر سفارش (Order Book) که در صرافی های متمرکز رایج است، از یک مدل نوآورانه به نام بازارساز خودکار (Automated Market Maker – AMM) بهره می برد. ایده اولیه این پروتکل در سال ۲۰۱۶ توسط ویتالیک بوترین، خالق اتریوم، مطرح شد و سپس در سال ۲۰۱۷ توسط هایدن آدامز، توسعه دهنده اتریوم، به مرحله اجرا درآمد. یونی سواپ در نوامبر ۲۰۱۸ با هدف ایجاد یک صرافی غیر متمرکز ساده، کارآمد و در دسترس عموم راه اندازی شد و به سرعت به یکی از مهم ترین بازیگران فضای دیفای تبدیل گشت.

ویژگی متن باز بودن یونی سواپ به این معناست که کد منبع آن برای همه قابل دسترسی و بررسی است. این شفافیت، اعتماد کاربران را جلب می کند و به توسعه دهندگان دیگر نیز امکان می دهد تا با الهام از آن، پروتکل های جدیدی بسازند؛ نمونه بارز آن صرافی های پنکیک سواپ (PancakeSwap) و سوشی سواپ (SushiSwap) هستند که با استفاده از همین کد منبع، پلتفرم های خود را توسعه داده اند. مهم ترین مزیت یونی سواپ، قابلیت افزودن و مبادله هر توکن مبتنی بر استاندارد ERC20 به صورت رایگان و بدون نیاز به واسطه است، که این امر در تضاد با رویه صرافی های متمرکز است که برای لیست کردن توکن ها هزینه های گزافی دریافت می کنند.

مکانیزم عملکرد یونی سواپ: بازارساز خودکار (AMM) و استخرهای نقدینگی

هسته اصلی عملکرد یونی سواپ، مدل بازارساز خودکار (AMM) و مفهوم استخرهای نقدینگی (Liquidity Pools) است. برخلاف صرافی های سنتی که خریداران و فروشندگان مستقیماً با یکدیگر معامله می کنند، در یونی سواپ، تریدرها با یک استخر نقدینگی که توسط تامین کنندگان نقدینگی (Liquidity Providers – LPs) تامین می شود، تعامل دارند. هر استخر نقدینگی از دو توکن تشکیل شده است که به نسبت مشخصی در آن قفل شده اند.

این استخرها با یک فرمول ریاضی ساده کار می کنند: x * y = k. در این فرمول، ‘x’ و ‘y’ به ترتیب نمایانگر مقدار دو توکن موجود در استخر هستند و ‘k’ یک ثابت است. این ثابت به این معناست که حاصل ضرب مقادیر دو توکن در استخر باید همواره ثابت بماند. زمانی که یک کاربر توکنی را از استخر خریداری می کند، مقدار آن توکن در استخر کاهش می یابد و مقدار توکن دیگر (که کاربر برای خرید پرداخت کرده) افزایش می یابد. برای حفظ ثابت ‘k’، قیمت توکن خریداری شده به طور خودکار افزایش می یابد و قیمت توکن فروخته شده کاهش می یابد. این مکانیزم، قیمت گذاری را به صورت غیرمتمرکز و پویا انجام می دهد.

تامین کنندگان نقدینگی با سپرده گذاری مقادیر مساوی از هر دو توکن در یک استخر، به LP تبدیل می شوند. در ازای این کار، آن ها توکن های LP دریافت می کنند که نشان دهنده سهم آن ها از استخر است. LPها از هر معامله ای که در استخر آن ها انجام می شود، کارمزد دریافت می کنند (معمولاً 0.3%). این کارمزدها به استخر اضافه شده و به تناسب سهم هر LP، بین آن ها توزیع می شود و به عنوان پاداشی برای تامین نقدینگی و تحمل ریسک های مرتبط با آن عمل می کند. تریدرهای آربیتراژ نیز نقش مهمی در حفظ تعادل قیمت ها ایفا می کنند. آن ها با شناسایی تفاوت قیمت یک دارایی بین یونی سواپ و سایر صرافی ها، با خرید و فروش سریع، قیمت ها را در یونی سواپ به سمت قیمت بازار هدایت می کنند و از این طریق به کارایی بازار کمک می کنند.

هزینه ها در یونی سواپ شامل دو بخش اصلی است: کارمزد سواپ (0.3% که به LPها تعلق می گیرد) و کارمزد گس (Gas Fee) شبکه اتریوم. کارمزد گس برای هر تراکنش در شبکه اتریوم پرداخت می شود و میزان آن بستگی به ترافیک شبکه دارد. هرچه شبکه شلوغ تر باشد، هزینه گس بیشتر خواهد بود. این موضوع می تواند بر هزینه کلی معاملات در یونی سواپ تاثیر بگذارد و یکی از چالش های اصلی استفاده از آن، به ویژه برای معاملات با حجم کم، محسوب می شود.

تکامل یونی سواپ: از V1 تا انقلاب V4

یونی سواپ از زمان آغاز به کار خود در سال ۲۰۱۸، چندین نسخه مهم را تجربه کرده است که هر یک بهبودهای قابل توجهی در عملکرد، کارایی و قابلیت های آن به ارمغان آورده اند. این سیر تکاملی، Uniswap را به پلتفرمی پیشرفته و قدرتمند در حوزه دیفای تبدیل کرده است.

Uniswap V1 و V2: پایه ها و بهبودهای اولیه

Uniswap V1 که در نوامبر ۲۰۱۸ راه اندازی شد، اساس پروتکل بازارساز خودکار را بنا نهاد. این نسخه با یک محدودیت اساسی همراه بود: تنها امکان مبادله جفت های توکنی ETH/ERC20 را فراهم می کرد. این بدان معنا بود که برای مبادله دو توکن ERC20 با یکدیگر، کاربر مجبور بود ابتدا توکن اول را به ETH تبدیل کرده و سپس ETH را به توکن دوم تبدیل کند، که این فرآیند کارمزد بیشتری را به همراه داشت و ناکارآمدی هایی را ایجاد می کرد.

در پاسخ به این نیازها، Uniswap V2 در می ۲۰۲۰ عرضه شد و بهبودهای قابل توجهی را معرفی کرد. مهم ترین ویژگی V2، قابلیت سواپ مستقیم توکن های ERC20 با یکدیگر (ERC20/ERC20) بود که نیاز به واسط ETH را از بین برد و هزینه ها را کاهش داد. علاوه بر این، V2 قابلیت فلش سواپس (Flash Swaps) را نیز ارائه داد. این ویژگی به کاربران اجازه می دهد تا بدون نیاز به سرمایه اولیه، توکن هایی را از استخر برداشت کرده و در همان تراکنش (درون یک بلاک) پس از انجام عملیات دیگر (مانند آربیتراژ در پلتفرم های دیگر)، توکن های برداشت شده را به استخر بازگردانند. فلش سواپس ابزاری قدرتمند برای فرصت های آربیتراژ و وام دهی بدون وثیقه هستند. همچنین، V2 اوراکل های قیمت (Price Oracles) بهبود یافته ای را معرفی کرد که امکان دسترسی قراردادهای هوشمند خارجی به داده های قیمت مقاوم در برابر دستکاری را فراهم می آورد.

Uniswap V3: نقدینگی متمرکز و بهره وری سرمایه

Uniswap V3 که در می ۲۰۲۱ معرفی شد، گامی انقلابی در طراحی AMMها بود. این نسخه با معرفی مفهوم نقدینگی متمرکز (Concentrated Liquidity)، بهره وری سرمایه را به شکل چشمگیری افزایش داد. در نسخه های قبلی، تامین کنندگان نقدینگی مجبور بودند سرمایه خود را در کل بازه قیمتی بین صفر تا بی نهایت توزیع کنند. این بدان معنا بود که بخش زیادی از سرمایه آن ها عملاً استفاده نمی شد، مگر اینکه قیمت ها به شدت نوسان می کردند. نقدینگی متمرکز در V3 به LPها اجازه می دهد تا نقدینگی خود را در یک محدوده قیمتی مشخص متمرکز کنند. این ویژگی مزایای متعددی دارد:

• افزایش بهره وری سرمایه: LPها می توانند با سرمایه کمتر، نقدینگی بیشتری را در بازه قیمتی فعال ارائه دهند و در نتیجه درآمد بیشتری از کارمزدها کسب کنند.
• کاهش اسلیپیج: با تمرکز نقدینگی در محدوده فعال قیمت، تریدرها با اسلیپیج (Slippage) کمتری مواجه می شوند، به خصوص برای دارایی هایی که نوسان کمتری دارند (مانند استیبل کوین ها).
• سطوح کارمزد متنوع: V3 امکان تعیین سطوح کارمزد مختلف را برای هر جفت توکن فراهم آورد، که به LPها اجازه می دهد تا ریسک پوزیشن های خود را بهتر مدیریت کنند.
• NFT شدن پوزیشن های LP: هر پوزیشن نقدینگی در V3 منحصر به فرد است و به صورت یک توکن غیرمثلی (NFT) نمایش داده می شود، زیرا هر LP می تواند محدوده قیمتی و سطح کارمزد خاص خود را تعیین کند. این امر امکانات جدیدی برای مدیریت و انتقال پوزیشن ها ایجاد می کند.

با این حال، نقدینگی متمرکز در V3، مدیریت فعالانه تری را از سوی LPها می طلبد. ضرر ناپایدار (Impermanent Loss)، پدیده ای که در آن ارزش دارایی های یک LP در مقایسه با نگهداری ساده آن دارایی ها خارج از استخر کاهش می یابد، در V3 همچنان وجود دارد و حتی ممکن است با تعیین محدوده های قیمتی کوچک، شدت بیشتری پیدا کند. LPهای حرفه ای با تنظیم مداوم محدوده های قیمتی خود می توانند این ریسک را کاهش داده و درآمد خود را بهینه کنند، اما این موضوع برای کاربران مبتدی چالش برانگیزتر است.

Uniswap V4: افق های جدید در DeFi

Uniswap V4 که در سال ۲۰۲۴ قرار است راه اندازی شود، مجموعه ای از پیشرفت های انقلابی را با هدف افزایش کارایی، کاهش هزینه ها و ارائه انعطاف پذیری بیشتر برای توسعه دهندگان و کاربران معرفی می کند. راه اندازی V4 به آپگرید Dencun اتریوم (شامل EIP-1153: Transient Storage) وابسته است که انتظار می رود کارایی شبکه را بهبود بخشد و هزینه های گس را به شدت کاهش دهد.

ویژگی های کلیدی V4 عبارتند از:

• هوک ها (Hooks): هوک ها، ماژول های کد قابل شخصی سازی هستند که به توسعه دهندگان اجازه می دهند رفتارهای سفارشی را به چرخه عمر استخرهای نقدینگی اضافه کنند. این قابلیت امکان ایجاد استخرهای نقدینگی با عملکردهای پیشرفته ای مانند کارمزدهای پویا، سفارشات محدود (Limit Orders) درون زنجیره ای و حتی پیاده سازی مکانیزم TWAMM (Time-Weighted Average Market Maker) را فراهم می کند. TWAMM به تقسیم سفارشات بزرگ به بخش های کوچک تر در طول زمان کمک می کند تا تاثیر قیمت (Price Impact) به حداقل برسد و از پریدن به جلو (Front-Running) توسط ربات های MEV جلوگیری شود.
• سینگلتون (Singleton): در نسخه های قبلی، هر استخر نقدینگی در یک قرارداد هوشمند مجزا مستقر بود که هزینه های گس را برای سواپ های چند مرحله ای افزایش می داد. در V4، تمام استخرهای نقدینگی در یک قرارداد واحد به نام سینگلتون تجمیع می شوند. این تغییر ساختاری، هزینه های گس را تا 99% کاهش می دهد، زیرا نیاز به انتقال توکن ها بین قراردادهای مختلف از بین می رود و عملیات به شکل بهینه تری صورت می گیرد.
• حسابداری فوری (Flash Accounting): این ویژگی مکمل سینگلتون است و به ساده سازی و کاهش هزینه های تراکنش های چند مرحله ای کمک می کند. در V4، انتقال های خارجی توکن ها تنها در پایان یک عملیات چند مرحله ای انجام می شوند، که این امر کارایی را افزایش و هزینه ها را کاهش می دهد.
• بازگشت جفت ارزهای ETH: در نسخه های V2 و V3، کاربران برای معامله با ETH مجبور بودند آن را ابتدا به WETH (Wrapped ETH) تبدیل کنند که این فرآیند هزینه گس اضافی در پی داشت. با معرفی سینگلتون و حسابداری فوری در V4، امکان معامله مستقیم با ETH دوباره فراهم شده که به کاهش هزینه های گس برای کاربران منجر می شود.

مزایای Uniswap V4 شامل سفارشی سازی بی سابقه، کارایی بالاتر، کاهش چشمگیر کارمزد گس و پتانسیل افزایش درآمد برای تامین کنندگان نقدینگی است. با این حال، V4 تحت مجوز Business Source License 1.1 منتشر می شود که استفاده از کد منبع آن را برای اهداف تولیدی به مدت چهار سال محدود می کند، موضوعی که با فلسفه متن باز بودن کامل در تضاد است و نگرانی هایی را در جامعه ایجاد کرده است. علاوه بر این، یونی سواپ در ژانویه ۲۰۲۴ ویژگی جدیدی را در نسخه وب خود معرفی کرد که امکان ارسال مستقیم توکن ها را از درون رابط کاربری پلتفرم فراهم می کند، که این امر مدیریت دارایی ها را برای کاربران ساده تر می سازد.

توکن UNI: حاکمیت و ارزش در اکوسیستم

توکن UNI، توکن حاکمیتی پروتکل یونی سواپ است که در سپتامبر ۲۰۲۰ راه اندازی شد. هدف اصلی از ایجاد این توکن، غیر متمرکز کردن هرچه بیشتر حاکمیت پروتکل و واگذاری کنترل آن به جامعه کاربران بود. دارندگان توکن UNI قادرند در تصمیم گیری های کلیدی مربوط به آینده پروتکل، از جمله تغییرات کارمزد، تخصیص بودجه و توسعه های آتی، از طریق رای گیری مشارکت کنند. این مکانیزم حاکمیتی، قدرت را از یک نهاد مرکزی به دست جامعه وسیعی از هولدرها منتقل می کند و پلتفرم را به یک سازمان خودگردان غیر متمرکز (DAO) تبدیل می نماید.

عرضه توکن UNI با یک ایردراپ گسترده آغاز شد؛ به طوری که هر آدرس اتریومی که پیش از تاریخ یکم سپتامبر ۲۰۲۰ با پروتکل یونی سواپ تعامل داشته بود، ۴۰۰ توکن UNI دریافت کرد. این ایردراپ با هدف پاداش دادن به کاربران اولیه و تشویق مشارکت در اکوسیستم انجام شد. از مجموع یک میلیارد توکن UNI که در ابتدا ایجاد شد، حدود ۶۰ درصد به جامعه، ۲۱.۵ درصد به تیم یونی سواپ و مابقی به سرمایه گذاران و مشاوران تخصیص یافت. بخشی از توزیع نیز از طریق ییلد فارمینگ (Yield Farming) در استخرهای نقدینگی خاص (مانند ETH/USDT، ETH/USDC، ETH/DAI و ETH/WBTC) صورت گرفت.

اهمیت توکن UNI فراتر از صرفاً یک ابزار حاکمیتی است؛ این توکن نمادی از غیر متمرکز بودن و تعهد یونی سواپ به جامعه خود محسوب می شود. دارایی این توکن به کاربران امکان می دهد تا نه تنها در مسیر توسعه پلتفرم سهیم باشند، بلکه از رشد و موفقیت آن نیز بهره مند شوند. توکن UNI در حال حاضر در بسیاری از صرافی های متمرکز و غیر متمرکز معتبر لیست شده و به یکی از توکن های مهم در اکوسیستم دیفای تبدیل شده است.

آموزش گام به گام کار با صرافی یونی سواپ

برای استفاده از صرافی یونی سواپ، برخلاف صرافی های متمرکز، نیازی به ثبت نام یا احراز هویت نیست. تنها پیش نیاز، داشتن یک کیف پول Web3 (مانند متامسک یا تراست ولت) و مقداری اتریوم (ETH) برای پرداخت کارمزد گس تراکنش هاست.

پیش نیازها و اتصال کیف پول

نخستین گام برای آغاز فعالیت در یونی سواپ، اتصال کیف پول Web3 شما به این پلتفرم است. این فرآیند از طریق رابط کاربری یونی سواپ یا مرورگر داخلی کیف پول های دی اپ (DApp-enabled wallets) امکان پذیر است:

1. از طریق مرورگر وب: به آدرس app.uniswap.org مراجعه کرده و روی گزینه Connect Wallet کلیک کنید. سپس کیف پول مورد نظر خود (مانند متامسک) را انتخاب و اتصال را تایید کنید.
2. از طریق مرورگر داخلی کیف پول (مثلاً تراست ولت): وارد بخش DApps کیف پول خود شوید و آدرس app.uniswap.org را وارد کنید یا نام Uniswap Exchange را در لیست دی اپ های محبوب انتخاب نمایید. پس از باز شدن صفحه، کیف پول شما به صورت خودکار متصل خواهد شد و در صورت لزوم، تایید اتصال را انجام دهید.

توجه داشته باشید که به دلیل محدودیت های جغرافیایی، کاربران ایرانی باید از نرم افزارهای تغییر IP (VPN) با آی پی ثابت استفاده کنند تا به وب سایت یونی سواپ دسترسی پیدا کنند. اگر پیغام Your wallet is blocked را دریافت کردید، به احتمال زیاد به دلیل استفاده از آی پی ایران است.

خرید و فروش (Swap) در یونی سواپ

تبادل توکن ها (Swap) یکی از کاربردهای اصلی یونی سواپ است. این فرآیند به شرح زیر است:

1. در رابط کاربری یونی سواپ، از منوی پایین گزینه Swap را انتخاب کنید.
2. در کادر You pay، توکن مبدا (مثلاً ETH یا USDC) و در کادر You receive، توکن مقصد (مثلاً UNI یا هر توکن ERC20 دیگر) را انتخاب کنید. می توانید نام یا نماد توکن را تایپ کنید. برای اطمینان از انتخاب توکن صحیح و جلوگیری از توکن های جعلی، همواره آدرس قرارداد هوشمند توکن را از منابع معتبری مانند CoinMarketCap یا Etherscan کپی و در کادر مربوطه وارد کنید.
3. مقدار توکن مبدا را وارد کنید. سیستم به صورت خودکار، مقدار تقریبی توکن مقصدی که دریافت خواهید کرد را نمایش می دهد.
4. قبل از نهایی کردن تراکنش، روی آیکون چرخ دنده (تنظیمات) کلیک کنید. در این بخش، می توانید Slippage Tolerance (میزان لغزش) را تنظیم کنید. لغزش به درصدی از تغییر قیمت اشاره دارد که شما حاضرید برای انجام تراکنش بپذیرید. در بازارهای پرنوسان، افزایش این مقدار می تواند از رد شدن تراکنش جلوگیری کند. همچنین، Transaction Deadline حداکثر زمان مجاز برای انجام تراکنش را مشخص می کند که در صورت عدم انجام در آن بازه، تراکنش برگشت داده می شود.
5. پس از بررسی جزئیات و تنظیمات، روی دکمه Swap کلیک کنید. کیف پول شما یک پنجره تایید باز می کند. تراکنش را در کیف پول خود تایید کنید. پس از تایید نهایی، توکن های خریداری شده به کیف پول شما منتقل می شوند. اگر توکن جدید در لیست کیف پول شما نمایش داده نشد، ممکن است نیاز باشد آن را به صورت دستی به لیست دارایی های کیف پول خود اضافه کنید.

تامین نقدینگی (Liquidity Providing) و کسب درآمد

تامین نقدینگی راهی برای کسب درآمد از یونی سواپ است که در آن کاربران به عنوان LP، توکن های خود را به استخرهای نقدینگی قرض می دهند. این کار به شرح زیر است:

1. در رابط کاربری یونی سواپ، از منوی پایین گزینه Pool را انتخاب کنید و سپس روی New Position کلیک کنید.
2. جفت ارز مورد نظر و نسخه یونی سواپ (V2 یا V3) را انتخاب کنید.
3. تامین نقدینگی در UniSwap V3 (نقدینگی متمرکز): در V3، شما باید محدوده قیمتی را که می خواهید نقدینگی در آن تامین کنید، مشخص نمایید. تعیین یک محدوده کوچک تر و فعال تر، می تواند درآمد بیشتری را به همراه داشته باشد، اما ریسک خروج از محدوده و عدم کسب کارمزد را نیز افزایش می دهد.
4. تامین نقدینگی در UniSwap V2: در V2، نقدینگی به صورت یکنواخت در کل بازه قیمتی توزیع می شود و نیاز به تعیین محدوده نیست. این روش ساده تر است اما بهره وری سرمایه کمتری دارد.
5. مقدار مساوی از هر دو توکن جفت ارز را وارد کنید. سیستم، سهم شما از استخر و کارمزد دریافتی را تخمین می زند.
6. تراکنش را تایید کنید. پس از تامین نقدینگی، توکن های LP (که در V3 به صورت NFT هستند) دریافت خواهید کرد که نشان دهنده سهم شما از استخر است.

یکی از مفاهیم کلیدی در تامین نقدینگی، ضرر ناپایدار (Impermanent Loss) است. این پدیده زمانی رخ می دهد که قیمت دارایی های شما در استخر نقدینگی، نسبت به حالتی که آن ها را صرفاً در کیف پول خود نگه داشته بودید، کاهش یابد. این ضرر ناپایدار است زیرا اگر قیمت ها به نقطه اولیه بازگردند، ضرر نیز از بین می رود. با این حال، باید ریسک های مرتبط را در نظر گرفت. ابزارهای آنلاین مانند uniswaproi.com می توانند به شما در محاسبه درآمد و ضرر ناپایدار کمک کنند.

سایر قابلیت های معاملاتی

یونی سواپ امکانات دیگری نیز برای کاربران فراهم می کند:

• سفارش گذاری محدود (Limit Order): این قابلیت به کاربران اجازه می دهد تا سفارشات خرید یا فروش را با قیمت دلخواه و مشخص ثبت کنند، که با رسیدن قیمت به آن نقطه، به صورت خودکار اجرا شوند.
• ارسال توکن (Send): کاربران می توانند به سادگی توکن های خود را از کیف پول متصل به یونی سواپ، به آدرس های دیگر ارسال کنند.
• خرید توکن با ارزهای فیات (Buy): یونی سواپ از طریق همکاری با شرکت های واسط، امکان خرید ارزهای دیجیتال با استفاده از ارزهای فیات (مانند دلار) را نیز فراهم می کند، البته این قابلیت ممکن است برای کاربران ایرانی با محدودیت هایی همراه باشد.

چالش ها و ملاحظات برای کاربران ایرانی

با وجود مزایای بی شمار صرافی های غیر متمرکز نظیر یونی سواپ، کاربران ایرانی با چالش های خاصی مواجه هستند که اطلاع از آن ها برای فعالیت ایمن و کارآمد ضروری است:

• محدودیت IP و تحریم: وب سایت و خدمات یونی سواپ، مانند بسیاری از پلتفرم های بین المللی ارز دیجیتال، کاربران با آدرس IP ایران را تحریم کرده اند. بنابراین، دسترسی به این پلتفرم مستلزم استفاده از نرم افزارهای تغییر IP (VPN) است. توصیه می شود از VPNهای پولی با IP ثابت (Dedicated IP) استفاده کنید تا از تغییر مکرر آدرس IP و افزایش ریسک شناسایی جلوگیری شود.
• مزیت عدم نیاز به احراز هویت: نقطه قوت بزرگ یونی سواپ برای کاربران ایرانی، عدم نیاز به احراز هویت (KYC) است. این ویژگی به کاربران اجازه می دهد بدون نگرانی از مسدود شدن حساب یا افشای هویت، دارایی های خود را مدیریت و معامله کنند.
• هزینه های بالای گس در اتریوم: از آنجایی که یونی سواپ بر بستر بلاکچین اتریوم فعالیت می کند، تمام تراکنش ها نیازمند پرداخت کارمزد گس به شبکه اتریوم هستند. این کارمزدها، به دلیل ترافیک بالای شبکه اتریوم و محدودیت مقیاس پذیری، می توانند بسیار بالا باشند. برای کاهش این هزینه ها، یونی سواپ از لایه های دوم (Layer 2) مانند Arbitrum، Optimism، Polygon، Base و BNB Chain پشتیبانی می کند. استفاده از این شبکه های لایه دوم، کارمزدها را به شکل چشمگیری کاهش می دهد و سرعت تراکنش ها را افزایش می دهد.
• شناسایی توکن های جعلی: ذات غیر متمرکز یونی سواپ به هر کسی اجازه می دهد تا توکن های جدیدی را در پلتفرم لیست کند. این موضوع، زمینه را برای کلاهبرداری از طریق توکن های جعلی فراهم می کند که نام یا نمادی مشابه توکن های معتبر دارند. تاکید مجدد می شود که همواره آدرس قرارداد هوشمند توکن ها را از منابع معتبر (مانند CoinMarketCap یا Etherscan) بررسی و با دقت کامل نسبت به اعتبار توکن ها اطمینان حاصل کنید.
• پیغام Your wallet is blocked: در صورت مشاهده این پیغام، دلیل اصلی معمولاً شناسایی IP ایران است. راه حل آن، اطمینان از اتصال صحیح به یک VPN با IP غیر ایرانی و ثابت است.
• محدودیت امکانات نسبت به صرافی های متمرکز: با وجود پیشرفت های فراوان، DEXها همچنان ممکن است از نظر ابزارهای ترید پیشرفته (مانند انواع سفارشات پیچیده، مارجین تریدینگ یا فیوچرز) و پشتیبانی مشتری، محدودیت هایی نسبت به صرافی های متمرکز بزرگ داشته باشند. اگرچه پروتکل هایی نظیر dYdX این امکانات را به DEXها افزوده اند، اما یونی سواپ عمدتاً بر سواپ و تامین نقدینگی تمرکز دارد.

مقایسه یونی سواپ با رقبا: انتخاب بهترین صرافی غیر متمرکز

فضای صرافی های غیر متمرکز با حضور پلتفرم های متعددی مانند Uniswap، PancakeSwap و SushiSwap رقابتی شده است. انتخاب بهترین DEX به نیازها و اولویت های کاربر بستگی دارد. در ادامه، مقایسه ای جامع بین این سه صرافی برجسته ارائه می شود:

ویژگی	یونی سواپ (Uniswap)	پنکیک سواپ (PancakeSwap)	سوشی سواپ (SushiSwap)
شبکه بلاکچین اصلی	اتریوم (Ethereum)	زنجیره هوشمند بایننس (BNB Smart Chain – BSC)	اتریوم (Ethereum) و چندین شبکه دیگر (Multi-chain)
مدل بازارساز	بازارساز خودکار (AMM) – V3 با نقدینگی متمرکز	بازارساز خودکار (AMM)	بازارساز خودکار (AMM)
کارمزد سواپ	0.3% (V2), متنوع در V3 (0.01%, 0.05%, 0.3%, 1%)	0.25% (0.17% به LPها، 0.03% به خزانه، 0.05% برای خرید و سوزاندن CAKE)	0.3% (0.25% به LPها، 0.05% به هولدرهای SUSHI)
سرعت تراکنش	متوسط (وابسته به ترافیک اتریوم و لایه های دوم)	بالا (به دلیل سرعت BSC و کارمزد پایین)	متوسط (وابسته به ترافیک اتریوم و سایر شبکه ها)
هزینه گس	بالا در شبکه اصلی اتریوم، پایین در لایه های دوم (Arbitrum, Optimism, Polygon, Base, BNB Chain)	پایین (به دلیل ساختار BSC)	بالا در شبکه اصلی اتریوم، متفاوت در سایر شبکه ها
قابلیت های اضافی	نقدینگی متمرکز (V3), هوک ها (V4), فلش سواپس, اوراکل های قیمت	ییلد فارمینگ (Yield Farming), لاتاری، NFT، وام دهی/وام گیری	ییلد فارمینگ (Yield Farming), وام دهی/وام گیری (Lending/Borrowing), بازارساز خودکار محدود (Limit Order AMM)
پشتیبانی از شبکه ها	اتریوم، آربیتروم، آپتیمیزم، پالیگان، بیس، BNB چین	بیشتر بر BSC متمرکز، پشتیبانی محدود از سایر شبکه ها	اتریوم، پالیگان، آربیتروم، آپتیمیزم و بسیاری دیگر (پشتیبانی گسترده از چند شبکه)

یونی سواپ به دلیل پیشگامی در نوآوری AMM و نقدینگی متمرکز، انتخاب مناسبی برای تریدرهای حرفه ای و LPهایی است که به دنبال بهره وری بالای سرمایه و دسترسی به طیف وسیعی از توکن های ERC20 با حجم معاملات بالا هستند. اگرچه کارمزدهای گس در شبکه اصلی اتریوم بالا است، اما پشتیبانی از لایه های دوم این مشکل را تا حد زیادی برطرف کرده است.

پنکیک سواپ به دلیل کارمزدهای بسیار پایین تر و سرعت بالای تراکنش ها در شبکه BSC، برای کاربران تازه کار و همچنین کسانی که معاملات خرد انجام می دهند و به دنبال ییلد فارمینگ با بازدهی بالا هستند، گزینه جذاب تری است. این پلتفرم مجموعه گسترده ای از ابزارهای دیفای را ارائه می دهد.

سوشی سواپ که در ابتدا فورکی از یونی سواپ بود، با ارائه توکن حاکمیتی SUSHI و تمرکز بر پاداش دهی به تامین کنندگان نقدینگی، توانست جایگاه خود را در بازار تثبیت کند. سوشی سواپ برای کاربرانی که به دنبال تنوع در شبکه های بلاکچین و فرصت های ییلد فارمینگ و وام دهی/وام گیری هستند، می تواند مناسب باشد.

در نهایت، انتخاب بین این صرافی ها به استراتژی معاملاتی، میزان سرمایه، تحمل ریسک، و ترجیحات کاربر در مورد شبکه های بلاکچین و کارمزدها بستگی دارد. مطالعه و تجربه شخصی در هر یک از این پلتفرم ها برای اتخاذ بهترین تصمیم توصیه می شود.

آینده یونی سواپ و اکوسیستم دیفای

صرافی غیر متمرکز یونی سواپ با نوآوری های مستمر خود، نه تنها جایگاهش را به عنوان یکی از مهم ترین پروتکل های دیفای تثبیت کرده، بلکه مسیر آینده تبادلات غیر متمرکز را نیز شکل می دهد. مزایای کلیدی یونی سواپ، شامل عدم نیاز به واسطه، مقاومت در برابر سانسور، دسترسی آزاد به فهرست گسترده ای از توکن های ERC20 و مدل نوآورانه بازارساز خودکار، آن را به گزینه ای حیاتی در اکوسیستم ارزهای دیجیتال تبدیل کرده است.

با معرفی نسخه های پیشرفته تر مانند V3 با نقدینگی متمرکز و چشم انداز انقلابی V4 با هوک ها و سینگلتون، یونی سواپ در حال کاهش هزینه ها، افزایش کارایی و ارائه انعطاف پذیری بی سابقه برای توسعه دهندگان و کاربران است. این تحولات نه تنها تجربه کاربری را بهبود می بخشند، بلکه پتانسیل رشد و پذیرش گسترده تر دیفای را نیز افزایش می دهند. یونی سواپ به عنوان یک پروتکل متن باز و جامعه محور، با توکن حاکمیتی UNI، به کاربران خود این امکان را می دهد که در اداره و توسعه آینده این پلتفرم سهیم باشند.

با وجود چالش هایی نظیر کارمزدهای گس در شبکه اتریوم و نیاز به هوشیاری در برابر توکن های جعلی، راه حل هایی مانند استفاده از لایه های دوم و ابزارهای شناسایی توکن، این موانع را تا حد زیادی کاهش می دهند. آینده یونی سواپ و به تبع آن، کل اکوسیستم دیفای، با تمرکز بر مقیاس پذیری، کارایی و امنیت، روشن به نظر می رسد. این پلتفرم ها نقش فزاینده ای در دموکراتیزه کردن دسترسی به خدمات مالی و فراهم آوردن یک فضای اقتصادی عادلانه تر و شفاف تر ایفا خواهند کرد.