سب النبی یعنی چه؟ تعریف، احکام و مجازات آن در قانون مجازات اسلامی ایران

سب النبی به معنای توهین، اهانت یا دشنام دادن به پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله وسلم)، ائمه معصومین (علیهم السلام) و حضرت فاطمه زهرا (سلام الله علیها) است که در فقه اسلامی و قوانین جمهوری اسلامی ایران، جرمی حدی و بسیار سنگین محسوب می شود. درک دقیق ابعاد حقوقی و فقهی این جرم، مصادیق آن، شرایط تحقق و مجازات های تعیین شده برای آن، از اهمیت بالایی برخوردار است.

جرم سب النبی، به دلیل جایگاه والای پیامبر اکرم (ص) و ائمه معصومین (ع) و حضرت صدیقه طاهره (س) در فرهنگ و اعتقادات اسلامی، از حساسیت ویژه ای برخوردار است. قانون گذار اسلامی و فقه شیعه، با هدف پاسداری از حریم این شخصیت های مقدس، اهانت به ایشان را به عنوان یک جرم حدی با مجازات های سنگین تعریف کرده اند. این جرم پیامدهای حقوقی و اجتماعی عمیقی دارد و درک آن برای تمامی اقشار جامعه، اعم از حقوق دانان، پژوهشگران، و عموم مردم، ضروری است.

واژه شناسی و تعریف دقیق سب النبی

برای فهم عمیق سب النبی، ابتدا باید به ریشه های لغوی آن و سپس به معنای اصطلاحی آن در فقه و حقوق پرداخت.

معنای لغوی سب و قذف

کلمه «سب» در لغت به معنای دشنام، اهانت، بدگویی، نفرین و ناسزا گفتن است. در منابع معتبر لغت نامه ها و فرهنگ های حقوقی نیز، این واژه به ذکر الفاظ یا نوشته های ناخوش به قصد تحقیر و اهانت، از جمله هجو، اطلاق می شود. ساب، فاعل این عمل است و مسبوب، کسی است که مورد اهانت قرار گرفته است. «شتم» نیز معنایی مشابه «سب» دارد.

در کنار «سب»، واژه «قذف» نیز در ماده 262 قانون مجازات اسلامی ذکر شده است. «قذف» به معنای نسبت دادن زنا یا لواط به فردی است که قادر به اثبات آن نباشد. در زمینه سب النبی، قذف به معنای نسبت دادن افعال قبیح یا زنا به پیامبر، ائمه یا حضرت فاطمه (س) است که خود مصداق بارزی از اهانت محسوب می شود.

معنای اصطلاحی سب النبی در فقه و حقوق

سب النبی در اصطلاح فقهی و حقوقی، به معنای هرگونه توهین، اهانت، دشنام دادن، یا نسبت دادن آنچه در شأن پیامبر اکرم (ص)، ائمه معصومین (ع) و حضرت فاطمه زهرا (س) نیست و موجب وهن و تحقیر ایشان می شود، به هر شکل و با هر وسیله ای است. این تعریف شامل تمامی اظهارات، اعمال، نوشتار، نقاشی، کاریکاتور، تولیدات رسانه ای (فیلم، موسیقی) و هرگونه نمادی است که به قصد تحقیر و وهن این شخصیت های مقدس صورت گیرد.

مهم است که اهانت، صرفاً یک اظهار نظر انتقادی یا یک تحلیل تاریخی نباشد، بلکه به قصد تحقیر، تخریب شخصیت، و کاستن از شأن و جایگاه ایشان باشد. این عمل، بنابر فقه اسلامی و قوانین ایران، جرمی کبیره و حدی محسوب می شود.

ساب النبی کیست؟ فاعل جرم

ساب النبی به فردی اطلاق می شود که مرتکب جرم سب النبی شده است. این فرد کسی است که با علم و قصد، اقدام به توهین، اهانت، دشنام، یا قذف پیامبر اسلام، ائمه معصومین یا حضرت فاطمه زهرا (س) می کند. تشخیص این قصد و علم، یکی از پیچیده ترین مراحل در رسیدگی به پرونده های مرتبط با سب النبی است.

ساب النبی می تواند یک شخص حقیقی باشد که به صورت مستقیم یا غیرمستقیم، چه در فضای حقیقی و چه در فضای مجازی، اقدام به ارتکاب این جرم کند. این جرم، عواقب حقوقی و شرعی بسیار سنگینی برای مرتکب در پی دارد.

سب النبی در قانون مجازات اسلامی: ماده 262 و تبصره آن

قانون مجازات اسلامی ایران، به تفصیل جرم سب النبی را تعریف و مجازات آن را تبیین کرده است. این قانون، مبنای اصلی رسیدگی به پرونده های مرتبط با این جرم در نظام قضایی جمهوری اسلامی ایران است.

تبیین ماده 262 قانون مجازات اسلامی (مصوب 1392)

ماده 262 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392، به صراحت به تعریف جرم سب النبی و مجازات آن می پردازد:

هر کس پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله وسلم و یا هریک از انبیاء عظام الهی را دشنام دهد یا قذف کند، ساب النبی است و به اعدام محکوم می شود.

تبصره- قذف هر یک از ائمه معصومین علیهم السلام و یا حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها یا دشنام به ایشان، در حکم سب النبی است.

این ماده، هسته اصلی جرم انگاری سب النبی را تشکیل می دهد و دامنه شمول آن را به وضوح مشخص می کند. طبق این ماده، نه تنها اهانت به پیامبر اسلام، بلکه اهانت به سایر انبیاء الهی، ائمه معصومین و حضرت فاطمه زهرا (س) نیز تحت همین عنوان جرم و مجازات قرار می گیرد.

دامنه شمول سب النبی در قانون

بر اساس ماده 262 قانون مجازات اسلامی و تبصره آن، دامنه شمول جرم سب النبی گسترده بوده و شامل موارد زیر است:

• پیامبر اعظم اسلام (صلی الله علیه و آله وسلم): هرگونه اهانت، دشنام یا قذف نسبت به ایشان.
• انبیاء عظام الهی: هرگونه اهانت، دشنام یا قذف نسبت به دیگر پیامبران الهی که در کتب آسمانی و متون دینی مورد احترام قرار دارند.
• ائمه معصومین (علیهم السلام): ائمه دوازده گانه شیعه، که در تبصره ماده 262 به صراحت ذکر شده اند.
• حضرت فاطمه زهرا (سلام الله علیها): دختر گرامی پیامبر اسلام، که اهانت به ایشان نیز به حکم سب النبی است.

این شمول گسترده نشان دهنده اهمیت حفظ حرمت و جایگاه این شخصیت های مقدس در نظام حقوقی و فقهی ایران است.

ارکان تشکیل دهنده جرم سب النبی

برای تحقق جرم سب النبی، مانند هر جرم دیگری، باید ارکان سه گانه جرم شامل رکن قانونی، رکن مادی و رکن معنوی محقق شوند:

رکن قانونی

رکن قانونی جرم سب النبی، مواد 262 و 263 قانون مجازات اسلامی و همچنین ماده 513 این قانون (در بخش تعزیرات) است. ماده 262، جرم سب النبی و مجازات حدی آن را تعریف می کند و ماده 263 به موارد عدم اعمال مجازات اعدام می پردازد. ماده 513 نیز مجازات های تعزیری را برای توهین به مقدسات یا پیامبران الهی در صورت عدم شمول عنوان سب النبی تعیین می کند.

رکن مادی

رکن مادی جرم سب النبی، شامل هر فعل یا ترک فعلی است که به صورت عینی و خارجی، موجب توهین، دشنام، اهانت یا قذف به شخصیت های مقدس مورد نظر شود. مصادیق این رکن بسیار متنوع است و محدود به گفتار نمی شود. این مصادیق می توانند شامل موارد زیر باشند:

• گفتاری: دشنام، ناسزا، جملات تحقیرآمیز، نسبت های ناروا به صورت شفاهی.
• نوشتاری: انتشار متن های اهانت آمیز در کتاب ها، مقالات، رسانه ها، وب سایت ها و شبکه های اجتماعی.
• تصویری و نمادین: طراحی کاریکاتورها، نقاشی ها، ساخت فیلم، کلیپ یا هرگونه اثر هنری که حاوی مضامین توهین آمیز باشد.
• کنایه و هجو: استفاده از کنایات، اشعار هجوآمیز یا هرگونه بیان غیرمستقیم که قصد تحقیر و وهن داشته باشد.
• انتشار مطالب اهانت آمیز در فضای مجازی: با توجه به گسترش اینترنت و شبکه های اجتماعی، ارتکاب این جرم در فضای مجازی نیز به شدت قابل پیگیری است.

رکن معنوی (قصد مجرمانه)

رکن معنوی جرم سب النبی، یعنی قصد مجرمانه، از اهمیت بسزایی برخوردار است. برای تحقق این جرم، باید احراز شود که فرد مرتکب، قصد اهانت و تحقیر داشته و از معنای توهین آمیز عمل خود آگاه بوده است. این قصد، به دو جزء اصلی تقسیم می شود:

• قصد عام: اراده و اختیار در انجام فعل (مثلاً گفتن کلمه).
• قصد خاص (قصد اهانت و تحقیر): نیّت و هدف اصلی فرد از انجام آن فعل، توهین و تحقیر شخص مورد نظر باشد.

عدم وجود قصد اهانت و تحقیر، می تواند مجازات اعدام را ساقط کرده و فرد را مشمول ماده 263 قانون مجازات اسلامی کند. برای مثال، اگر کسی بدون اطلاع از معنای توهین آمیز یک واژه، آن را به کار ببرد، یا به عنوان نقل قول و بدون قصد تأیید محتوا، مطلبی را بازگو کند، جرم سب النبی با مجازات حدی محقق نخواهد شد.

مجازات سب النبی: حکم اعدام و استثنائات قانونی آن

جرم سب النبی، از جمله جرایم حدی است که مجازات آن به صراحت در شرع مقدس اسلام و قانون مجازات اسلامی تعیین شده و دولت یا قاضی نمی توانند آن را تغییر دهند. این جدیت در مجازات، اهمیت و جایگاه والای این جرم را نشان می دهد.

مجازات اصلی جرم سب النبی: حکم اعدام

همانطور که در ماده 262 قانون مجازات اسلامی ذکر شده است، مجازات اصلی جرم سب النبی، اعدام است. این مجازات، به دلیل اهمیت و قداست شخصیت های مورد اهانت و نیز تأکید بر حفظ اصول و مبانی اعتقادی جامعه اسلامی، تعیین شده است. تشخیص اینکه یک عمل دقیقاً مصداق سب النبی حدی است و مجازات اعدام را در پی دارد، نیازمند دقت فراوان قضایی و احراز تمامی ارکان جرم، به ویژه رکن معنوی، است.

موارد عدم شمول مجازات اعدام (ماده 263 قانون مجازات اسلامی)

قانون گذار در ماده 263 قانون مجازات اسلامی، مواردی را پیش بینی کرده است که در صورت احراز آن ها، مجازات اعدام (حد) ساقط می شود. این ماده به شرایطی می پردازد که قصد اهانت یا علم به توهین آمیز بودن عمل وجود نداشته باشد یا اراده فرد مختل شده باشد. این موارد عبارتند از:

• ارتکاب در حالت مستی یا عدم هوشیاری کامل: اگر ساب النبی در حالت مستی، خواب، بیهوشی یا هر وضعیت دیگری که سلب اختیار و اراده کند، مرتکب این عمل شده باشد. البته این عدم هوشیاری باید به گونه ای باشد که علم و قصد اهانت را زائل کند.
• نقل قول از دیگری: اگر فردی مطلبی اهانت آمیز را صرفاً از دیگری نقل قول کند، بدون اینکه خود قصد تأیید و اهانت داشته باشد و این نقل قول را نیز تصریح کند. (مثلاً بگوید: فلانی چنین حرفی زده است).
• اشتباه در هویت یا انتساب شخص مورد توهین: اگر فرد مرتکب، قصد توهین به شخص دیگری را داشته باشد و به اشتباه و بدون قصد، عمل اهانت آمیز را به پیامبر، ائمه یا حضرت زهرا (س) نسبت دهد.
• اکراه و اجبار: اگر فرد تحت اکراه و اجبار شدید و غیرقابل تحمل، مجبور به انجام عمل سب النبی شده باشد و نتواند از آن خودداری کند. اثبات عدم اراده در این موارد، حیاتی است.
• سهو و غفلت: اگر فرد بدون قصد قبلی و بدون آگاهی از معنای اهانت آمیز یک واژه یا عمل، مرتکب آن شود. برای مثال، استفاده از واژه ای که در یک فرهنگ لغت معنای عادی دارد، اما در فرهنگ دیگر توهین آمیز است و فرد از آن بی خبر باشد.

در تمامی این موارد، مسئولیت کیفری مرتکب از نوع حدی به تعزیری تبدیل شده و مجازات اعدام اعمال نمی شود.

مجازات در صورت عدم شمول حکم اعدام

در صورتی که یکی از موارد مندرج در ماده 263 قانون مجازات اسلامی احراز شود و مجازات اعدام ساقط گردد، فرد مرتکب به مجازات تعزیری محکوم می شود. معمولاً بر اساس ماده 513 قانون مجازات اسلامی (بخش تعزیرات) که به توهین به مقدسات یا پیامبران الهی می پردازد، این مجازات می تواند حبس از یک تا پنج سال باشد. همچنین، قاضی می تواند با توجه به شرایط و اوضاع و احوال، مجازات هایی مانند تا 74 ضربه شلاق تعزیری، جزای نقدی، یا سایر مجازات های تکمیلی را نیز اعمال کند. تعیین مجازات تعزیری در این موارد، کاملاً به نظر و صلاحدید قاضی پرونده بستگی دارد.

تاثیر توبه در جرم سب النبی

یکی از مباحث مهم در جرم سب النبی، بررسی تأثیر توبه مرتکب است. از منظر فقهی و حقوقی، اگر فردی که مرتکب سب النبی شده، قبل از اثبات جرم در دادگاه، توبه کند، حد اعدام از او ساقط می شود. این حکم فقهی برگرفته از روایات و مبانی اسلامی است که توبه صادقانه را موجب بخشش گناه می داند. اما اگر توبه پس از اثبات جرم در دادگاه باشد، این توبه باعث سقوط حد نمی شود و مجازات اعدام اعمال خواهد شد. البته، در مواردی که تشخیص توبه و صدق آن با قاضی است و قاضی می تواند با توجه به قرائن و شواهد، توبه را احراز کند.

نحوه اثبات جرم سب النبی و مرجع رسیدگی قضایی

اثبات جرم سب النبی و مراحل رسیدگی به آن، به دلیل حساسیت موضوع و سنگینی مجازات، از دقت و پیچیدگی خاصی برخوردار است. نظام قضایی کشور، رویه های مشخصی برای این منظور تعیین کرده است.

ادله اثبات جرم سب النبی

اثبات جرم سب النبی، مانند سایر جرایم در فقه و حقوق اسلامی، بر پایه ادله شرعی و قانونی صورت می گیرد. مهم ترین ادله اثبات این جرم عبارتند از:

• اقرار متهم: اقرار صریح و آگاهانه متهم به ارتکاب جرم سب النبی، از قوی ترین ادله اثبات محسوب می شود. اقرار باید دارای شرایط قانونی باشد و تحت فشار یا اکراه نباشد.
• شهادت شهود: شهادت دو مرد عادل بر وقوع جرم، می تواند از ادله اثبات باشد. شهادت باید با شرایط قانونی مطابقت داشته باشد و شهود از کم و کیف وقوع جرم به صورت مستقیم آگاهی داشته باشند.
• علم قاضی: علم قاضی، که از مجموع قرائن، امارات و شواهد موجود در پرونده حاصل می شود، یکی دیگر از ادله اثبات است. علم قاضی باید به مرحله یقین برسد و مستند به دلایل متقن باشد. این قرائن می توانند شامل اسناد، مدارک، فیلم، عکس، پیام های شبکه های اجتماعی و سایر ادله دیجیتالی باشند.

در موارد شک و تردید در اثبات قصد اهانت یا تحقق دقیق جرم، اصل بر عدم اثبات حد است و قاضی با توجه به قاعده «درأ»، یعنی ساقط شدن حد با کمترین شبهه، ممکن است حکم به تعزیر صادر کند یا جرم را محقق نداند.

دادگاه صالح برای رسیدگی به جرم سب النبی

تعیین دادگاه صالح برای رسیدگی به جرم سب النبی، از نظر صلاحيت ذاتی و محلی حائز اهمیت است:

• صلاحیت ذاتی: رسیدگی به جرم سب النبی، به دلیل ماهیت حدی آن و مجازات اعدام، در صلاحیت دادگاه کیفری یک است. دادگاه کیفری یک با حضور سه قاضی (یک رئیس و دو مستشار) تشکیل می شود و به جرایم مهم و سنگین رسیدگی می کند.
• نقش دادسرای عمومی و انقلاب: تحقیقات مقدماتی جرم سب النبی، ابتدا در دادسرای عمومی و انقلاب شهرستان محل وقوع جرم آغاز می شود. پس از کشف جرم و جمع آوری ادله، بازپرس یا دادیار مربوطه، در صورت احراز وقوع جرم و کافی بودن ادله، قرار جلب به دادرسی را صادر کرده و پرونده را برای صدور کیفرخواست به دادستان ارجاع می دهد. پس از تأیید دادستان، پرونده به دادگاه کیفری یک ارسال می شود.
• صلاحیت دادگاه کیفری دو: در مواردی که اهانت ها خارج از شمول حد سب النبی بوده و مشمول ماده 513 قانون مجازات اسلامی (توهین به مقدسات) می شوند، رسیدگی در صلاحیت دادگاه کیفری دو خواهد بود. دادگاه کیفری دو با حضور یک قاضی تشکیل می شود.

مراحل کلی رسیدگی به پرونده سب النبی

روند کلی رسیدگی به پرونده سب النبی شامل مراحل زیر است:

1. کشف جرم و شکایت: جرم سب النبی از جرایم غیرقابل گذشت است، به این معنا که حتی بدون شکایت شاکی خصوصی نیز، در صورت کشف توسط ضابطین قضایی یا هر طریق دیگری، دادسرا مکلف به شروع تحقیقات و پیگیری آن است.
2. تحقیقات مقدماتی در دادسرا: جمع آوری ادله، بازجویی از متهم و شهود، بررسی مستندات (از جمله محتوای منتشر شده در فضای مجازی یا آثار هنری)، و انجام کارشناسی های لازم.
3. صدور قرار نهایی در دادسرا: در صورت کافی بودن ادله، قرار جلب به دادرسی صادر و پرونده به دادگاه کیفری یک ارسال می شود. در صورت عدم کفایت ادله، قرار منع تعقیب صادر می گردد.
4. رسیدگی در دادگاه کیفری یک: دادگاه با حضور هیئت قضایی، به پرونده رسیدگی می کند. در این مرحله، دفاعیات متهم و وکیل او شنیده شده و تمامی جوانب پرونده به دقت بررسی می شود.
5. صدور رای نهایی: پس از تکمیل دادرسی، دادگاه با استناد به قوانین و ادله موجود، رأی خود را صادر می کند. رأی صادره قابل تجدیدنظرخواهی در دیوان عالی کشور است.

سب النبی در عصر حاضر و چالش های حقوقی

در دنیای امروز با پیشرفت فناوری و گسترش رسانه های نوین، ابعاد و چالش های جرم سب النبی نیز متحول شده است. این جرم دیگر تنها محدود به گفتار یا نوشتار سنتی نیست، بلکه در قالب های پیچیده تری ظهور می کند.

گستره ارتکاب سب النبی در دنیای امروز

رسانه های اجتماعی، پلتفرم های انتشار محتوا، آثار هنری، فیلم ها، کاریکاتورها و حتی موسیقی، همگی می توانند بستری برای ارتکاب جرم سب النبی باشند. انتشار یک پست اهانت آمیز در اینستاگرام، توئیتر، یا فیسبوک، ساخت یک کلیپ توهین آمیز در یوتیوب یا تیک تاک، یا طراحی یک کاریکاتور حاوی مضامین تحقیرآمیز، همگی مصادیقی از این جرم در عصر حاضر هستند. ویژگی های فضای مجازی مانند سرعت انتشار بالا، دسترسی گسترده و امکان ناشناس ماندن، چالش های جدیدی را در کشف، اثبات و پیگیری این جرایم ایجاد کرده است.

مرز میان آزادی بیان و اهانت به مقدسات

یکی از مهم ترین چالش های حقوقی در این زمینه، تعیین مرز میان آزادی بیان و اهانت به مقدسات است. در حالی که آزادی بیان از اصول پذیرفته شده در بسیاری از نظام های حقوقی دنیاست، اما این آزادی مطلق نبوده و معمولاً محدود به حقوق و آزادی های دیگران، امنیت ملی و اخلاق عمومی است. در نظام حقوقی ایران و بسیاری از کشورهای اسلامی، اهانت به مقدسات دینی به عنوان یکی از خطوط قرمز آزادی بیان تلقی می شود.

از دیدگاه قانون ایران، آزادی بیان تا جایی معتبر است که منجر به توهین به ارزش های دینی و ملی نشود. بنابراین، هرگونه عملی که تحت پوشش آزادی بیان، به تحقیر یا وهن پیامبران، ائمه و مقدسات بپردازد، غیرقانونی و جرم تلقی می شود و با آن برخورد خواهد شد. این رویکرد، در راستای حفظ اعتقادات و آرامش جامعه اسلامی اتخاذ شده است.

ملاحظات قضایی در مواجهه با پرونده های جدید

با توجه به پیچیدگی های فضای مجازی و اشکال نوین اهانت، قضات در رسیدگی به پرونده های سب النبی با چالش های خاصی روبرو هستند. تشخیص قصد مجرمانه در یک پست اینستاگرامی یا یک بیت شعر در فضای آنلاین، نیازمند دقت و کارشناسی عمیق است. ممکن است یک کلمه یا تصویر در بستر خاصی اهانت آمیز تلقی شود، اما در بستر دیگر فاقد این قصد باشد. بنابراین، بررسی دقیق زمینه و بستر ارتکاب جرم، شخصیت مرتکب، سوابق و دلایل او، برای صدور یک حکم عادلانه و دقیق، ضروری است.

علاوه بر این، مسئله صلاحیت قضایی در جرایم مجازی که ممکن است از سوی افراد خارج از کشور ارتکاب یابد یا سرورهای آن ها در خارج از مرزها باشد، نیز از چالش های حقوقی روزآمد محسوب می شود که نیازمند همکاری های بین المللی و توسعه قوانین متناسب است.

تحلیل یک نمونه رای سب النبی (مطالعه موردی)

برای درک بهتر نحوه رسیدگی قضایی و استدلال دادگاه در پرونده های سب النبی، بررسی یک نمونه رای واقعی می تواند بسیار روشنگر باشد. در ادامه، بخش هایی از یک دادنامه واقعی از شعبه دوم دادگاه انقلاب اسلامی کرج در تاریخ 5/11/1378 را مورد تحلیل قرار می دهیم:

معرفی و بررسی بخش هایی از دادنامه شماره 2115/78/2/144

رای دادگاه

در خصوص اتهام آقاي … فرزند … متولد …، ساكن … مجرد داراي سوابق محكوميت هاي كيفري داير به توهين و ناسزاگوئي و فحاشي و سب نسبت به پيامبر اكرم اسلام و ائمة طاهرين عليهم الصلوه واسلام و اهانت به رهبر كبير انقلاب اسلامي ايران ره و ناسزاگوئي و توهين به رهبر معظم انقلاب اسلامي حضرت آيت الله معظمي خامنه اي مدظلله العالي و حضرت علي ( ع ) و حضرت زهرا سلام اله عليها و اهانت و فحاشي نسبت به مسئولين نظام مقدس جمهوري اسلامي ايران و اهانت و افتراء نسبت به سادات از خاندان پيامبر اكرم با توجه به نامه ايكه متهم بعنوان رياست ديوان لاهه و سازمان ملل متحد نوشته و هم چنين نامه هاي ديگري كه متهم با خط خودش نوشته و ريز كليه صفحات نامه ها را امضاء كرده كه محتويات نامه ها مملو از اهانت و افتراء وفحاشي و سب نسبت به ائمه طاهرين و پيامبر اسلام و رهبر كبير انقلاب امام خميني رضوان اله تعالي عليه و فحاشي و اهانت و افتراء شديد نسبت به رهبر معظم انقلاب ؟؟؟ و اهانت و افتراء بسيار شديد نسبت به سادات از خاندان پيامبر و اميرالمؤمنين ( ع ) و حضرت فاطمه زهرا ( ع ) مي باشد و در جلسات قبلي اين دادگاه نيز در نزد اينجانب اهانت و افتراء شديد نسبت به رهبر گرامي معظم انقلاب نمود و با توجه بر اينكه متهم به بسياري از مطالب نوشته شده در نامه ها را اقرار نموده ليكن با زيركي خاص از امضاء كردن وكيل اظهارات خود امتناع مي نمود در گزارش مسئول اداره اطلاعات غرب استان تهران قيد شده كه متهم مهدي … از ضريب هوشي بالائي برخوردار بوده است و جاي بسي شگفتي است كه آقاي وكيل مدافع تسخيري متهم در دفاعيات خود از جانب متهم ادعا كرده كه وجود حالات مرضي و ناهنجاري روحي موكل من مشهود است با وجود براينكه وكيل مدافع تسخيري متهم پس از نوشتن لايحه دفاعيه متهم آقاي مهدي … از وكيل مدافع خود بطور جدي خواست تا نوشته هاي خود را براي من بخوان تا بدانم چه نوشته اي؟ و گفت چونكه بايد بدانم وكيل من چه نوشته است، بر عليه من چيزي ننوشته باشد، مار گزيده از ريسمان سياه و سفيد مي ترسد. ولي امضاء نمي كنم. متهم در نامه ايكه در زندان نوشته است : از دين اسلام و مسلمانان پست تر در كره خاكي وجود ندارد و پيامبر مسلمانان بنام محمد ( صلي اله عليه و آله ) پيمابر نبوده است ( العياذ بالله ) و خدا با او تماس نگرفته و در زمان نوجواني محمد ( ص ) با پدربزرگش به يونان مي رود و داستان پيامبران را شنيده بود و همان داستان را براي عربهاي وحشي بت پرست تعريف كرده بوده و كتابي بنام قرآن نوشت. پيامبر مسلمان خلاف اخلاقي داشت ( العياذ بالله : دادگاه ) و ساير نوشته هاي كفرآميز در نامه قيد شده است كه انسان مسلم جرئت نمي كند آن را نقل كند. اينجانب رئيس دادگاه شعبه دوم انقلاب كرج كه مدت معدود پانزده سال مشغول رسيدگي به اتهامات متهمين، با بسياري از متهمين پرونده ها روبرو شده ام و بايد با كمال صراحت و صداقت عرض كنم كه متهم مهدي … در ميان متهمين پرونده ها، باهوش ترين و زيركترين و در عين حال شريرترين متهمي است كه مشاهده و محاكمه نموده ام و آثار خبث سريره از وجنات و گفتار و كردارش هويدا است و اصولاً آنچه كه در او مشاهده نمي شود ناراحتي مرضي و رواني است قطع نظر از اينكه تحقيقات كاملي درباره سلامت متهم توسط رياست محترم دادگاه عمومي ساوجبلاغ انجام گرفته و با استكتابي كه انجام شده كلية نامه هاي مندرج در پرونده توسط خود متهم نوشته شده است به نظر اينجانب سراسر گفتار و كردار وي مشحون از زيركي و هوش بالاي متهم مي باشد، در جلسات قبلي اين دادگاه هنگامي كه شديداً به مقدسات مذهبي و ساحت مقدس مقام معظم رهبري مدظله ال عالي اهانت نمود في الواقع دلم به درد آمد وليكن به خداوند متعال پناه بردم و از پيشگاه مقدس باري تعالي تقاضاي صبر و بردباري نمودم، تا محاكمة وي و همچنين در صدور حكم بعدي خالي از اغراض شخصي و عاري از حب و بغض بوده باشم عليهذا دادگاه با توجه به محتويات پرونده و اظهارات متهم در جلسات دادگاه و با عنايت به سوابق متعدد محكوميت كيفري كه از آن محكوميت ها سرقت مسلحانه بوده و اينكه نامه هاي مندرج در پرونده، بر اساس دلايل و قرائن بوسيله خود متهم نوشته شده و در آن نامه به همة مقدسات مذهبي و ديني اهانت نموده و به ساحت مقدس پيامبر اسلام و ائمة معصومين و فاطمه زهرا سلام اله عليهم اجمعين سب و فحش و اهانت نموده و بعلاوه عليه نظام جمهوري اسلامي ايران به نفع اجانب اقدام نموده و نامه هايي در زمينة توطئه عليه جمهوري اسلامي ايران تنظيم و به طور جدي مصمم بود تا اين نامه ها را به مراكز كشورهاي ضد نظام و صداي آمريكا و راديو بي بي سي و غيره ارسال نمايد فلذا با توجه به گزارش مشروح قاضي محترم تحقيق شعبه دوم دادگاه و ساير قرائن و امارات موجود در پرونده بزه هاي انتسابي متهم مهدي … از نظر اين ادگاه محرز و مسلم است مستتداً به بندهاي 2 و 3 و 4 ماده پنج قانون تشكيل دادگاههاي عمومي و انقلاب و حسب فتواي امام خميني رضوان اله عليه در تحرير الوسيله در فرع اول از باب القول في الاحكام : من سب النبي صلي الله عليه و آله العياز باالله وجب علي سامعه قتله … و كذالحال بوسب الائمه عليهم الصلوه والسلام الخ و به استناد ماده 513 قانون مجازات اسلامي متهم مهدي … به اعدام محكوم مي نمايد و اتهامات ديگر متهم فوق الذكر دائر به قتل عمدي 13 نفر از تبعه افغانستان و ايران در دادگاه عمومي شهرستان ساوجبلاغ مورد رسيدگي قرار دارد راي صادره در فرجه قانوني قابل تجديد نظر در ديوان عالي كشور خواهد بود مقرر مي دارد دفتر راي صادره ابتدا به محكوم عليه مذكور ابلاغ گردد و سپس در اجراي مادة 21 قانون تشكيل دادگاههاي عمومي و انقلاب با رعايت مقررات قانوني به ديوان محترم عالي كشور ارسال گردد.

رئيس شعبه دوم دادگاه انقلاب اسلامي كرج – كسمائي

نکات مهم و استنادات حقوقی در رای صادر شده

این دادنامه، نکات کلیدی متعددی را در زمینه اثبات و حکم سب النبی آشکار می سازد:

1. گستردگی مصادیق جرم: دادگاه به روشنی اشاره می کند که متهم نه تنها به پیامبر و ائمه، بلکه به حضرت زهرا (س)، رهبران انقلاب و حتی سادات اهانت کرده است. این نشان دهنده دامنه وسیع آنچه در حکم سب النبی قرار می گیرد، می باشد.
2. ادله اثبات: نامه های دست نویس متهم، اقرار وی (گرچه با زیرکی از امضا امتناع می ورزید)، و علم قاضی (که از مجموع قرائن و امارات حاصل شده) به عنوان ادله اثبات جرم مورد استناد قرار گرفته اند.
3. بررسی رکن معنوی (قصد مجرمانه): وکیل تسخیری متهم، ادعای وجود حالات مرضی و ناهنجاری روحی را مطرح می کند. اما قاضی با استناد به گزارش اداره اطلاعات و مشاهده هوش و زیرکی متهم در جلسات دادگاه و حتی دقت وی در خواندن لایحه دفاعیه اش، این ادعا را رد کرده و به صراحت بیان می دارد که آنچه در متهم مشاهده نمی شود، ناراحتی مرضی و روانی است. این موضوع تأکید می کند که دادگاه برای احراز قصد مجرمانه، به دقت وضعیت روحی و روانی متهم را بررسی می کند.
4. استنادات فقهی و حقوقی: دادگاه برای صدور حکم اعدام، علاوه بر ماده 513 قانون مجازات اسلامی، به فتوای امام خمینی (ره) در تحریرالوسیله در خصوص وجوب قتل ساب النبی و ائمه نیز استناد می کند که نشان دهنده پیوند عمیق فقه و قانون در این نوع جرایم است.
5. جامعیت اتهامات: علاوه بر سب النبی، اتهامات دیگری مانند اقدام علیه نظام و توطئه به نفع اجانب نیز در این پرونده مورد بررسی قرار گرفته است. این نشان می دهد که در برخی موارد، جرم سب النبی ممکن است با جرایم دیگر همپوشانی داشته باشد.

این نمونه رای تأکیدی بر جدیت نظام قضایی در برخورد با اهانت کنندگان به مقدسات و دقت در بررسی جوانب مختلف پرونده، به ویژه احراز قصد مجرمانه، است.

نتیجه گیری

سب النبی، به معنای توهین و اهانت به پیامبر اکرم (ص)، انبیاء الهی، ائمه معصومین (ع) و حضرت فاطمه زهرا (س)، جرمی حدی و بسیار سنگین در فقه اسلامی و قوانین جمهوری اسلامی ایران است. ماده 262 قانون مجازات اسلامی، مجازات اعدام را برای مرتکب این جرم پیش بینی کرده، اما در ماده 263، مواردی نظیر مستی، نقل قول، اشتباه، اکراه و سهو را از شمول این مجازات حدی خارج می داند که در این صورت مجازات های تعزیری مانند حبس یا شلاق اعمال می شود. اثبات این جرم نیازمند احراز دقیق ارکان مادی و معنوی، به ویژه قصد اهانت و تحقیر، از طریق اقرار، شهادت شهود یا علم قاضی است و رسیدگی به آن در صلاحیت دادگاه کیفری یک می باشد.

این مقاله به منظور شفاف سازی و ارائه اطلاعات دقیق و مستند در خصوص ابعاد فقهی و حقوقی این جرم حساس نگارش شده است. با توجه به جدیت جرم سب النبی و عواقب سنگین آن، در صورت مواجهه با اتهام یا سوالات حقوقی مرتبط، توصیه اکید می شود که حتماً با وکیل متخصص حقوق کیفری مشورت شود تا از تضییع حقوق احتمالی جلوگیری به عمل آید.