لیست انواع لوازم آزمایشگاهی

لیست لوازم آزمایشگاهی کدامند ؟ چه کاربردی دارند ؟

در هنگام کار و فعالیت در یک آزمایشگاه شیمی به ابزار و لیست تجهیزات آزمایشگاهی متعدد و گوناگونی نياز می باشد که آشنایی با کاربرد هر یک از آنها در انتخاب صحيح آن وسیله مؤثر است. در مطالب پیشین نشریه جهان شیمی فیزیک، با برخی از ابزار و وسايل معمول در آزمايشگاه های شيمی که از جنس پیرکس می باشند آشنا شده اید. در این مقاله به معرفی اجمالی برخی دیگر از لیست لوازم آزمایشگاهی معمول در آزمايشگاه های شيمی پرداخته می شود. علاوه بر آن کاربرد آنها را نیز بررسی خواهیم کرد. لطفا همراهی بفرمایید.

مقدمه

برای فعالیت در آزمایشگاه شیمی، یکی از مهمترین موارد مطالعه نکات ایمنی مربوط به آزمایشگاه شیمی می باشد. كار آزمايشگاهی می تواند باعث بسياری از حوادث خطرناك گردد. با آگاهی، یادگیری و در نتیجه اجرای کامل نکات و توصیه های ایمنی، در حقیقت سلامت خود و دیگران را در این محیط حفظ می کنید. علاوه بر آن، از وارد کردن خسارت های احتمالی به آزمایشگاه نیز جلوگیری می نمایید.

از طرف ديگر آشنايی با ابزار و لیست لوازم آزمایشگاهی ، تجهیزات و دستگاه های موجود در آزمایشگاه و موارد کاربرد آنها نیز مهم می باشد. چنانچه کاربرد هر یک از این لوازم و تجهیزات را ندانید، قطعا  نمی توانید به نحو احسنت آنها را بکار بگیرید. در واقع یادگیری كاربرد هر يك از آنها و آموزش استفاده صحيح از اين لوازم، نقش مهمی در پيشرفت كار آزمايشگاهی ایفا می کند. در حقیقت می توانید آزمایش های مورد نظر را به درستی و با دقت لازم انجام دهید.

به بیان دیگر باعث نتيجه بهتر در زمان مناسب تر می شود و از همه مهم تر خطرات ناشی از عدم آگاهی از كاربرد هر يك از وسايل را كاهش می دهد. در ادامه اين مقاله، به معرفي اجمالی ابزار و لوازم غیر شیشه ای معمول در آزمايشگاه شيمی می پردازیم. لازم به ذکر است که معرفی ابزار و لوازم پیشرفته برخی آزمايشگاه ها از حيطه اين مقاله خارج می باشد.

آشنایی با تصاویر و کاربرد لوازم آزمایشگاهی

لیست لوازم آزمایشگاهی معمولی موجود در یک آزمايشگاه شیمی كه بیشتر با آنها كار داريد را می توان بر اساس جنس وسیله مورد نظر به دسته های زیر تقسیم بندی نمود.

• لوازم آزمایشگاهی پيركس و شيشه ‌ای
• لوازم آزمایشگاهی پلاستيكی
• لوازم آزمایشگاهی چينی
• لوازم آزمایشگاهی آهنی و چوبی

در مقاله پیشین نشریه نگاهی اجمالی به برخی از وسایل آزمایشگاهی شیشه ای که معمولا در آزمایشگاه شیمی با آنها سر و کار دارید داشتیم. در این مقاله به بررسی و آشنایی با لیست لوازم آزمایشگاهی که از جنس غیر شيشه ای می باشند می پردازیم و موارد کاربرد آن ها را بررسی می کنیم.

۱- وسايل پلاستيكی

بیشتر لیست لوازم آزمایشگاهی که از عمدتا از جنس پیرکس ساخته شده اند، نمونه پلاستیکی نیز دارند. به عنوان مثال می توان به بشر، استوانه مدرج، قطره چکان و …. اشاره کرد. اما برخی لوازم آزمایشگاهی بیشتر با جنس پلاستیک به بازار عرضه می شوند که در ادامه با آنها آشنا می شوید.

عينك محافظ

یکی از لوازم مهم آزمایشگاهی عينك محافظ (Protective glasses) می باشد که می تواند از جنس شیشه یا پلاستیک تهیه شده باشد. این وسیله براي حفاظت چشم ها از پاشيده شدن اسيد ها، باز ها و یا سایر مواد شيميايی استفاده می شود. علاوه بر آن، جهت جلوگيری از پرتاب شدن اشياء شيشه ای، چوبی يا فلزی به داخل چشم نیز از آن بهره می برند.

آبفشان

آبفشان يا پيست (Picete) ظرفی پلاستیکی است که در شکل ها و حجم های مختلف طراحی شده است. یک لوله باریک در قسمت بالا یا کناری پيست قرار دارد که با فشار دادن مخزن پلاستیکی که قابل انعطاف می باشد، مایع با فشار از لوله خمیده آن خارج می شود. از این وسیله، برای نگهداری آب مقطر، نگهداری محلول های رقیق، اضافه كردن حلال یا برای شستشوی ظروف و مواد استفاده می کنند.

پوآر

پيپت پركن يا پوآر (Pipette Filler) وسیله ای پلاستیکی می باشد که به پیپت متصل شده و در واقع با انجام عمل مکش پیپت  را پر و خالی می کند. به کمک این وسیله می توان پیپت را از مواد سمی و خطرناک مانند اسید های غلیظ پر کرد.

درپوش

درپوش قطعه ای پلاستیکی، سیلیکونی یا از جنس چوب پنبه است که برای بستن سر لوله آزمایش، ارلن مایر، بالن و … استفاده می شود.

۲- وسايل چينی

وسايل چينی دسته ای از لوازم آزمایشگاهی هستند که در ادامه با انواع آنها آشنا می شوید.

بوته چينی

بوته چينی (Crucible Procelain) یا كروزه چينی  ظرفی مخروطی شکل است که دیواره های داخلی و خارجی آن کاملا صاف و صيقلی اند. این ظرف معمولا از جنس چينی ساخته مي شود که دارای درپوش نیز می باشد. لازم به ذکر است که این وسیله در ابعاد و اندازه های مختلف وجود دارد. بوته چینی را همچنین می توان از جنس های فلزی، پلاتينی، گرافیتی یا سفالی تهیه کرد. بوته چينی در واقع جز لوازم آزمایشگاهی است که برای حرارت دادن مواد تا دماهای بالا، سوزاندن و یا ذوب کردن مواد، اندازه گيری و تعیین آب تبلور نمك ها، خشک کردن و یا پختن مواد در داخل كوره های الكتريكی و يا بر روی شعله چراغ بونزن استفاده می شود.

کپسول چینی

کپسول چینی (Evaporating Dish) یکی دیگر از لوازم آزمایشگاهی است که بیشتر برای تبخیر کردن سریع محلول ها و مایعات و یا ذوب کردن مواد جامد و گرفتن آب تبلور کاربرد دارد. از طرفی دیگر از کپسول چینی می توان به عنوان ظرف توزین و یا برای تعیین قابلیت حل شدن مواد در یکدیگر نیز استفاده کرد. این وسیله در واقع ظرفی ته گرد و کاسه مانند می باشد که دهانه آن باز است. معمولا در لبه آن شیاری وجود دارد که به ساده ریختن مایع از آن کمک می کند. این وسیله نیز در ابعاد و اندازه های مختلف ساخته شده است.

هاون چینی

هاون چینی (Dorcelain Mortar) یکی از لوازم آزمایشگاهی است که شبیه کپسول چینی می باشد. معمولا ضخامت بدنه آن بیشتر از کپسول چینی بوده و لبه آن نیز ممکن است صاف باشد. این وسیله دسته ای از جنس چینی نیز دارد. هاون چینی در اندازه ‌های مختلف ساخته و عرضه می ‌شود و می توان گفت که مقاومت بالایی در برابر حرارت و ضربه دارد.

اين وسيله بيشتر براي خرد كردن و یا نرم كردن مواد جامد کاربرد دارد. لازم به ذکر است که برای خرد کردن مواد بایستی از سایش و فشار دسته به کف کاسه کمک گرفت. توجه داشته باشید که از ضربه زدن دسته چینی به هاون خودداری کنید زیرا می تواند باعث شکسته شدن آن شود.

قيف بوخنر

قيف بوخنر (Buchner Funnel) یکی از لوازم آزمایشگاهی است که برای تصفیه، صاف کردن سريع، خشک کردن سريع و خالص سازی مواد شیمیایی به کمک نیروی مکش و در واقع با استفاده از ارلن تخلیه بکار برده می ‌شود. این قیف معمولا از جنس چينی ساخته شده است اما نوع شیشه ‌ای و یا پلاستیکی آن نیز وجود دارد. همانند سایر لوازم آزمایشگاهی، این وسیله نیز در اندازه های مختلف ساخته شده است.

۳- وسايل آهنی و چوبی

وسايل آهنی و یا چوبی نیز دسته ای دیگر از لوازم آزمایشگاهی اند که در آزمایشگاه شیمی کاربردهای مختلفی را نشان می دهند. در ادامه مقاله با انواع آنها آشنا می شوید.

اسپاتول

اسپاتول، قاشقك يا کاردک (Spatula) ابزاری شيشه ای، چينی، پلاستيكی و يا فلزی می باشد كه از دو قسمت تشکیل شده است. يك قسمت آن دسته و قسمت ديگر آن تيغه است كه معمولا كمی پهن تر می باشد. از قاشقک برای نرم كردن مواد جامد و همچنین برداشتن مواد شیمیایی از ظروف خود استفاده می‌ کنند.

انبرک

انبرک آزمایشگاهی‌  (Laboratory Tongs) وسیله ای است که برای گرفتن سایر وسایلی که حمل و لمس آنها با دست خطرناک است بکار می رود. علاوه بر آن، انبرک ‌های مخصوص برای حمل کردن بشر یا لوله ‌های آزمایش ساخته شده ‌اند.

پنس

از پنس (Laboratory Forceps) برای حمل و جابجایی ذرات بسیار کوچک استفاده می کنند. از طرفی، برای نگه داشتن مقدار کمی از یک ماده جامد بر روی آتش و جابجا کردن وزنه های کوچک ترازو نیز از پنس کمک می گیرند.

جا لوله ای

جا لوله آزمایش (Test Tube Support) وسیله ای از جنس چوب، پلاستیک و یا فلز است که برای نگهداری لوله های آزمایش بکار می رود.

برس لوله شوی

برس لوله يا لوله شوي (Test Tube Brush) در واقع نوعی برس است كه براي شستن یا تميز كردن دیواره داخلی لوله آزمايش استفاده می شود. توجه داشته باشید که برس لوله شو را داخل لوله آزمايش برده و می چرخانند.

سوهان سه گوش

سوهان سه گوش  یک وسیله فلزی است که از آن برای بریدن شیشه و یا صاف کردن محل تیز شیشه ها استفاده می شود.

میله و پایه

میله و پایه (Support Stand) وسیله ای فلزی و کاربردی در آزمایشگاه می باشد که معمولا برای بالا نگه داشتن وسایل آزمايشگاهی از جمله بورت، قيف جداكننده و همچنین سوار كردن سيستم هایی نظیر تقطير و یا رفلاكس به همراه گیره به کار می رود. ذکر این نکته حائز اهمیت است که در زمان انجام تيتراسيون بايد توجه داشت تا تیتران بر روی صفحه فلزی پایه نريزد.

سه پایه‌ فلزی

از سه پايه (Clamp) فلزی برای نگه داشتن وسایل و یا گرم كردن آنها درحالیکه در بالای شعله چراغ گاز آزمایشگاهی قرار دارند، استفاده می شود. در واقع از این وسیله معمولا برای نگه داشتن توری نسوز و یا مثلث نسوز بر روی شعله چراغ بونزن بهره می برند.

جك آزمايشگاهی

جك آزمايشگاهي (Laboratory Jack) یکی از لوازم آزمایشگاهی است که برای نگه داشتن سایر وسايل آزمايشگاهی کاربرد دارد. توجه داشته باشید که ارتفاع جك به ميزان مورد نظر قابل تنظيم است.