غزال زیاری: حفاری‌های انجام‌شده در خرابه‌های کولتپه Kaniş-Karum، در مرکز ترکیه، از راز تاریخی تجارت در فلات آناتولی پرده برداشته است.
بر اساس یافته‌ها در اولین سال‌های هزاره دوم پیش از میلاد، آشوری‌ها شهرک‌های تجاری متعددی را در آناتولی تأسیس کرده بودند. طبق اصطلاحات باستان‌شناسی، دوره مستعمرات آشور (دو قرن اول هزاره دوم)، معمولاً به‌عنوان عصر برنز میانه شناخته می‌شود.
در این دوره، آشوری‌ها در تجارت بین‌المللی و سرمایه‌گذاری‌های تجاری فعالیت گسترده‌ای داشتند و نقطه کانونی عملیات بازرگانی آنها شهر کولتپه (که با اسامی دیگری ازجمله نسا یا کانش نیز شناخته می‌شود)، بوده است.
الواح مکتوب گلی در حکم اسناد تجاری
بدین ترتیب کولتپه یکی از قدیمی‌ترین مراکز تجاری آناتولی است که قدمتی ۶ هزارساله دارد. در طول ۷۵ سال اخیر، کاوش‌ها در این منطقه به‌صورت مستمر در جریان است و تا امروز بیش از ۲۰ هزار لوح مکتوب با خط میخی در این منطقه پیداشده است که در بسیاری از این لوح‌ها، فعالیت‌های تجاری آن دوره با جزئیات درج‌شده است.
حالا پروفسور فکری کولاک اوغلو، رئیس حفاری کولتپه با اشاره به شناسایی اولین شرکت در فلات آناتولی گفته: «اولین شرکت در آناتولی ۴ هزار سال، پیش توسط ۱۲ نفر و با سرمایه ۱۵ کیلو طلا تأسیس‌شده بود.» او درعین‌حال یادآوری کرد که بیشتر لوح‌های یافت شده در کولتپه برای اهداف تجاری ساخته‌شده و در آنها انواع تراکنش‌های مالی ثبت‌شده است که ازجمله آنها می‌توان به مخارج کاروان‌ها و روابط اعتباری و بدهکاری افراد اشاره کرد.
همه این لوح‌ها حکایت از آن دارد که در آن بازه زمانی، کولتپه یک مرکز تجاری بسیار فعال و بزرگ بوده است.
قوانین تاسیس اولین شرکت آناتولی
پروفسور دکتر کولاک اوغلو در ادامه به این نکته اشاره کرد که طبق اطلاعات به‌دست‌آمده از لوح‌ها، اولین شرکت در فلات آناتولی با سرمایه ۱۵ کیلوگرم طلا تأسیس‌شده و دارای ۱۲ شریک تجاری بوده که هر یک از شرکا با اهدای طلا به نسبت‌های مختلف، سهامدار شرکت می‌شدند. سرمایه شرکت در طول ۱۲ سال در اختیار تاجری به نام آمور ایشتر بود و یک‌سوم سود آن بین شرکا تقسیم می‌شد و البته کلیه معاملات مربوط به شرکت با حضور شهود ثبت می‌گردید.
کولاک اوغلو در توضیح بیشتر گفت: «اگر در آن زمان هریک از شرکا می‌خواستند تا سهم‌شان از سرمایه شرکت را قبل از موعد مقرر بردارند، به‌جای یک کیلو طلا، حدود ۴ کیلو نقره به آنها داده می‌شد. درنتیجه اگر کسی سرمایه‌اش را قبل از سررسید برداشت می‌کرد، متضرر می‌شد؛ یعنی شرکا به‌طور ضمنی باید تضمین می‌کردند که سرمایه‌شان برای ۱۲ سال در شرکت باقی بماند.»
طبق اعلام باستان شناسان، الواح یافت شده در این منطقه مربوط به دوره‌ای پس از دهه ۱۹۵۰ قبل از میلاد مسیح است؛ یعنی دوره‌ای که برای اولین بار نوشتن در آناتولی آغاز شد. این لوح یافت شده، اولین اظهارنامه شرکتی در آناتولی است که درواقع به‌منزله یک سند شرکتی به نظر می‌رسد.
لازم به ذکر است که لوح‌های گلی یافت شده، تنها به اطلاعات تجاری اختصاص ندارند و بسیاری از آنها حاوی جزئیات زندگی اجتماعی افراد مثل عقد و ازدواج، طلاق، اسناد ارث و تشریفات سردفتری نیز هستند؛ این حکایت از آن دارد که در آن زمان، در کولتپه درک زندگی اجتماعی و اقتصادی به‌نوعی پیشرفته و به‌روز بوده است.
منبع: arkeonews
۵۴۳۲۱